“Vluchtelingen”, de schuld van onze “zelfingenomenheid” . . .

(Door: Wim van Schaik)

“Woord en Daad verbindt mensen over de hele wereld in hun strijd tegen armoede”. Dat zijn de mooie woorden waarmee Stichting Woord en Daad missie, visie en kernwaarden verwoordt. Wat vaag geformuleerd, maar dat zal zijn om een zo breed mogelijke groep donateurs aan te spreken. Jaarlijks haalt Woord en Daad zo’n 32 miljoen binnen, waarvan bijna 8 miljoen euro aan subsidies.

Gesubsidieerde hersenspoeling

Woord en Daad doet aan armoedebestrijding, bewustwording, maatschappijopbouw en beleidsbeïnvloeding. Bewustwording en beleidsbeïnvloeding (lobbyen) mogen samen ruim een miljoen kosten. Laten we die bewustwording eens nader bezien. Wat verstaan ze daar bij Woord en Daad eigenlijk onder? Officieel heet het: “In Nederland samen met onze achterban en met partners overzee nadenken over vragen rond armoede en rijkdom.” Kan nooit kwaad. Maar toch gaat er een alarmbelletje bij mij rinkelen. Wat houdt dat ‘nadenken’ in vraag ik me af? Directeur-bestuurder Jan Lock geeft op de site van Woord en Daad een inkijkje. Hij gaat meteen los: “Vluchtelingen confronteren ons als Europeanen indringend met ons zelfingenomen denken van de laatste jaren. We trokken ons terug in onszelf. Heel kinderlijk dachten we: als we onze ogen dichtdoen, bestaat het probleem [vluchtelingen] niet.” Het alarmbelletje loeit inmiddels als een sirene. Hoe weet die man dat allemaal: dat we zelfingenomen zijn, teruggetrokken, kinderlijk.

Knap irritant ook, dat het steeds gaat over ‘wij’ en ‘ons’: oordelen over een ander, iets vinden voor een ander en de ander ook nog eens verslijten voor infantiel: gesubsidieerde hersenspoeling.

Linkse mindset

Zelfingenomen, teruggetrokken, kinderlijk, en dat is nog maar de opmaat naar het eigenlijke punt dat Lock wil maken: “Onze welvaart is gebouwd op de broze legering van eigen inzet en de rug van anderen.” Nu weet onze Jan ook wel dat de vork zo niet in de steel zit, dus stipt hij aan dat het wat Azië en Latijns-Amerika betreft een ander verhaal is, en wat het Midden-Oosten aangaat zelfs een verhaal apart. Maar Afrika dat is echt ‘over de rug van anderen’. Natuurlijk kan hij er niet onderuit dat de afgelopen twee eeuwen de hele wereld, inclusief Afrika, gegroeid is in welvaart. Maar – zie ik daar een opgeheven vingertje? – Europa wel heel wat meer dan de rest. En dat kan natuurlijk niet, zo’n welvaartskloof. Lock weet waar dat verschil vandaan komt. Dat wil zeggen, hij weet vooral zeker waar onze welvaart vandaan komt. Er is wel hard voor gewerkt, geeft hij toe, maar toch komt die welvaart niet echt door noeste vlijt, volharding (soms generaties lang) en creativiteit. Nee, die welvaart is bereikt over de rug van anderen: door uitbuiting en diefstal.

Nu hebben we het plaatje helder. Die bewustwording dient niet alleen de achterban  ervan te doordringen dat deze zelfingenomen, teruggetrokken, kinderlijk en hardvochtig is, maar vooral moet de achterban zich schamen voor zijn slechte verleden. Daar zullen de partners van overzee van smullen! We snappen nu meteen waarom Lock het graag heeft over ‘ons’, ‘onze’ en ‘wij’. We zijn allemaal vuile, zelfingenomen kolonialen en kapitalistische pigs die in Luilekkerland kunnen leven omdat we anderen uitgebuit hebben. We dienen ons te schamen voor onze welvaart, gebaseerd op een smerig mengsel van eigen inzet en de rug van anderen. En die vluchtelingen? “Mea culpa, mea maxima culpa!” Mijn schuld, mijn grote schuld!

Het hele verhaal doet denken aan wat Martin Bosma in ‘Minderheid in eigen land’ de linkse mindset noemt: “Kolonialisme draagt schuld aan Afrika’s armoede, Europeanen zijn schuldig, het Westen moet boete doen ten einde zijn schuld goed te maken en geweld tegenover de kolonisator is legitiem”. En, voeg ik eraan toe, als ‘vluchtelingen’ hun vermeende rechten in Europa komen opeisen, is dat niet meer dan normaal.

Hoezo zelfingenomen?

Lock ontvangt ieder jaar vele miljoenen uit de schatkist, dus van de burgers van dit land. Nog veel meer miljoenen komen van goede gevers. Het is dus een gotspe dat hij zegt dat ‘wij’ de overgrote meerderheid van de mensheid aan haar lot overlieten. Dat is ook een onzinnig verwijt. Een kind weet dat het voor een klein (of groot) land onmogelijk is het lot van de hele mensheid te verbeteren. Logisch dus dat de overgrote meerderheid van de mensheid het zonder onze hulp moet stellen. Wat nog heel wat anders is dan ‘aan hun lot overlaten’. Het verwijt is niet alleen onzinnig, maar ook een aperte leugen. Nederlandse burgers dragen enorm veel bij om het lot van de mensheid te verbeteren. Al decennia lang.

Als geen ander kan Lock weten dat er ieder jaar weer miljarden vanuit het perfide Westen (dus niet alleen uit Nederland) naar Afrika geëxporteerd worden. Hij kan ook weten dat al dat geld nauwelijks geholpen heeft, of het moet zijn van de wal in de sloot. Hoezo “zelfingenomen?” Hoezo “we trokken ons terug in onszelf?” Misschien hebben we ons wel teveel met Afrika bemoeid als we kijken naar wat andere landen met veel minder of geen hulp gepresteerd hebben. En dan heb ik het nog even niet over het afschuwelijke Westen dat altijd vooraan staat bij het verlenen van ruimhartige noodhulp. En ook maar niet over de burgers van dit land (dezelfde burgers die Lock zelfingenomen durft te noemen) die jaarlijks miljarden afdragen aan de schatkist om oude en nieuwe nieuwkomers (en hun families) te voorzien van een leven.

Waarom schaamte voor welstand en rijkdom?

Wat stoort aan het verhaal van Lock is het hoge onze-schuld-gehalte. Dat kan nuttig zijn om jaarlijks die 24 miljoen binnen te krijgen, maar het is niet het eerlijke verhaal. Zo blijkt onafhankelijkheid tot nog toe op het Afrikaanse continent overwegend een teleurstellende ervaring. En dat valt vooral de Afrikaanse ‘bevrijders’ te verwijten. Die hebben het slecht gedaan. Ze doen het overigens prima wat hun banden met buitenlandse elites en multinationals betreft. Alleen daarom konden de Mobutu’s zo rijk worden. Schokkend ook om te lezen bij Martin Bosma in “Minderheid in eigen land” hoe het eens moderne Zuid-Afrika na de machtsoverdracht aan het ANC (1994) verworden is tot een failed state. De werkelijkheid is altijd complex. Ook de werkelijkheid die we in Afrika aantreffen. Te complex om de grote woorden te gebruiken die Lock gebruikt om ons een schuldcomplex aan te praten.

Woord en Daad doet veel goed werk. Het is ook een redelijk transparante organisatie, die dicht bij de mensen staat. Maar waarom moet die zweep erover? Waarom dat schuldgevoel aangewakkerd? Zingt Lock gewoon mee in het linkse koor? Wil hij meedoen aan wat heet ‘draagvlak creëren’ voor de vluchtelingenstromen? Wil hij tonen dat hij een ‘Gutmensch’ is? Of komt het hem als mega fondsenwerver gewoon goed uit, die linkse doctrine, dat schuldgevoel?

Het blijft raar, die schaamte voor welstand en rijkdom, want zonder die rijkdom zou de hulpindustrie in Nederland al snel plat liggen.

Door:
Wim van Schaik
(voor www.ejbron.wordpress.com)