Poetin en Erdoğan profiteren van Europa´s arrogantie

(Door: Thomas Fasbender – Vertaling: E.J. Bron)

Dinsdag ontmoetten de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan en zijn Russische collega Vladimir Poetin elkaar in Sint Petersburg. Het was de eerste buitenlandse reis van Erdoğan sinds de mislukte militaire putsch midden juli in Turkije. De ontmoeting werd op de dag na de putsch in een 40 minuten durend telefoongesprek tussen de beide staatschefs afgesproken. Daar passen de meldingen bij, volgens welke het de Russische geheime dienst was die tijdens het afluisteren van de Turkse militaire radio informatie over de putsch verkreeg en deze onmiddellijk doorgaf aan Erdoğan-getrouwe contacten in Turkije.

Dat Erdoğan Rusland en niet een van de Turkse NAVO-bondgenoten bezocht, is een signaal en een provocatie tegelijk. In Ankara had men in de gaten dat een overwinning van de generaals in brede kringen van de westerse politiek op meer of minder stiekeme sympathie gestuit zou zijn. De staatsgreep zou een tijdlang veroordeeld zijn, de glorieuze officieren zouden een Renaissance van het seculiere Kemalisme in het vooruitzicht hebben gesteld, de terugkeer naar de democratie hebben beloofd en zich voor het overige in alle opzicht tot het Westen hebben bekend. Noemenswaardige sancties zouden ze niet hebben hoeven vrezen; vanuit het oogpunt van de meeste liberalen en vooral van de islamcritici in het Westen zou dit bijna een Best-Case-Scenario geweest zijn.

Partnerschap niet op oude traditie opgebouwd

Zoals het afgelopen is, keert zich na Rusland met Turkije ook het tweede land, waarvan het territorium zowel in Europa als in Azië ligt, van het Westen af. Daarbij is de Russisch-Turkse entente geenszins opgebouwd op een oude traditie. Integendeel. De relatie tussen de beide landen is mede een van de meest conflictueuze van de Europese geschiedenis. De afgelopen eeuwen hebben de beide rijken, het Russische en het Turks-Ottomaanse, elf oorlogen uitgevochten. De Kaukasus en de Zwarte Zee zijn oeroude brandhaarden van Europese machtspolitiek. Dat Turkije in 1952, op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, als islamitisch en destijds Derde Wereldland tot de NAVO kon toetreden, was uitsluitend te danken aan zijn ligging aan de zuidflank van de Sovjet-Unie.

Ook de nieuwste overeenstemming tussen Moskou en Ankara heeft een lange geschiedenis. Nog in de herfst van 2015 geloofden de Turken de terugkeer van de Russische beer op het toneel van het Midden-Oosten te kunnen afwenden. Het neerschieten van een Russisch gevechtsvliegtuig boven de Syrisch-Turkse grens eind november 2015 luidde een heftige IJstijd in. De betrekkingen tussen de beide landen kwamen tot stilstand. De bouw van een Russische kerncentrale in Akkuyu werd net zo stilgelegd als het pijpleiding-project Turk Stream; Turkse bouwbedrijven en bouwvakkers moesten Rusland verlaten; de florerende levensmiddelenexport naar Rusland stortte in. Vooral het toerisme had te lijden. Complete hotels aan de Turkse stranden stonden leeg, er kwamen meer dan 90% minder Russen naar het land.

Papieren tijger Westen?

Bovendien begon Moskou de inspanningen van de Koerden te ondersteunen om langs de Turkse zuidgrens een eigen staat op te richten. Zo´n stap is voor Ankara uit den boze. Zolang de VN-vetomacht Rusland in dit punt aan Turkse kant staat – dat was tot eind 2015 het geval –, zijn de Turken enigszins gedekt. Wanneer Rusland en het Westen één lijn trekken, heeft Ankara slechte kaarten.

Het Koerdenthema, de al voor de militaire putsch aanhoudende kritiek op de situatie van de mensenrechten en de burgerrechten en niet in de laatste plaats de Armenië-resolutie van het Duitse parlement begin juni hebben laten zien dat Erdoğan in het Westen ook dan niet kan scoren als hij ruzie zoekt met de Russen. Tegelijkertijd vraagt men zich in Turkije – en niet alleen daar – af in hoeverre het Westen nog tijger en in hoeverre meer papier is. Dat Europa in de vluchtelingencrisis niet mans genoeg was haar eigen grenzen te bewaken, was in ieder geval niet bevorderlijk voor het respect.

Geen rekening houden met westerse waarden

Was het toeval dat Erdoğan zijn Canossa-brief aan Poetin precies in het weekend na de Brexit verstuurde? Zoals door de Russische president al sinds het neerschieten van de SU-24 werd geëist, verontschuldigde de Turk zich persoonlijk bij zijn collega. Sindsdien straalt alleen nog maar de zon. Russische politici en commentatoren hadden er sinds het neerschieten van het gevechtsvliegtuig op gewezen dat Turkije zichzelf het meest schaadt met het conflict – economisch, maar gewoon ook politiek.

Sinds de putsch-poging houdt Erdoğan absoluut geen rekening meer met de zogenaamde westerse waarden en werkt, niet wezenlijk anders dan Vladimir Poetin in Rusland, aan zijn eigen autoritaire maatschappelijke model. Beide voelen hoe de balans op het Eurazische continent opschuift richting het oosten. Turkije zal met zijn taalkundige en culturele wortels in het rechtsgebied van het toekomstige Eurazië een belangrijke rol spelen in Centraal-Azië.

Europa mislukt aan haar arrogantie

Turkije behoort als dialoogpartner tot de Organisatie voor Samenwerking van Sjanghai, die pas in juni met India en Pakistan werd uitgebreid. In Russische kranten wordt al gespeculeerd dat Turkije ook zou kunnen toetreden tot de Eurazische economische en tolunie, die bestaat uit Rusland, Kazachstan, Wit-Rusland, Armenië en Kirgizië. Eurazië is een wereldregio in wording, en slechts weinigen in Europa zien het potentieel van de veranderingen aan de horizon.

Als nu ook nog de Europese Commissie het Duits-Russische Oostzee pijpleiding-project Nord Stream II verbiedt, alleen maar om te voorkomen dat Oekraïne niet jaarlijks $2 miljard inkomsten aan gasdoorvoer misloopt, realiseert Gazprom met Turkije niet zonder genoegen het begin 2016 stilgelegde alternatieve project Turk Stream onder de Zwarte Zee. Op dit moment blinkt West-Europa vooral uit in de kunst om vanwege pure arrogantie op mogelijk veel fronten te verliezen.

Bron:
https://jungefreiheit.de
Door: Thomas Fasbender

Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron
(www.ejbron.wordpress.com)