1939 tot 1945: de katholieke kerk was deel van de oorlogssamenleving

Paus Pius XII.

(Door: Dr. Manfred Gerstenfeld – Vertaling: E.J. Bron)

In een nieuw rapport naar aanleiding van het einde van de Tweede Wereldoorlog 75 jaar geleden, heeft de Duitse Katholieke Bisschoppenconferentie eindelijk de medeplichtigheid van de kerk bij het handelen van het naziregime tijdens de oorlog toegegeven. Je hoeft maar enkele regels van haar tekst te citeren om te begrijpen wat de huidige bisschoppen over hun voorgangers in oorlogstijd zeggen: “De katholieke kerk in Duitsland was deel van de oorlogssamenleving. De patriottische bereidwilligheid om de materiële, personele en geestelijke bronnen van de kerk voor de oorlogsinzet te mobiliseren, blijft tot het einde ongebroken.”

Verder: “Zowel in september 1939 evenals daarna vond er geen openlijk protest van de Duitse bisschoppen tegen de nationaalsocialistische vernietigingsoorlog plaats” en de kerk in Duitsland verhief nauwelijks een stem tegen de monsterlijke misdaden op de als ´rasvreemd´ gediscrimineerde en vervolgde anderen, in het bijzonder de Joden.” Er waren vele andere wegen hoe de kerk de nazi´s hielp. Ook deze beschrijft het bericht.

Daar zou men aan moeten toevoegen dat de Duitse katholieke kerk de processen tegen nazi-oorlogsmisdadigers waarnam als wraakactie. Deze extreme criminelen waren in haar ogen slachtoffers, die door justitie van de overwinnaars vervolgd werden. Katholieke geestelijken, ook uit het Vaticaan in Rome, behoorden tot diegenen die duizenden nazi´s hielpen om via de “rattenlijn” naar Latijns-Amerika te ontsnappen.

De huidige voorzitter van de Duitse Bisschoppenconferentie, de Limburgse bisschop Georg Bätzing, zei dat de in het rapport toegegeven bekentenissen niet gemakkelijk waren voor de bisschoppen. “We weten dat het voorzitterschap als rechter en jury over onze voorgangers ons niet toekomt. Geen generatie is vrij van oordeel en vooroordeel, die door hun tijd gevormd zijn… maar wie later komt, moet oog in oog komen te staan met de geschiedenis, om daaruit te leren.” In zijn inleiding in het rapport onthult Bätzing – dat zouden schokkende nieuwtjes moeten zijn – dat serieuze vragen over het gedrag van de Duitse bisschoppen tijdens de Tweede Wereldoorlog onlangs pas werden gepubliceerd.

Waarom wachtten de bisschoppen 75 jaar met deze bekentenis? We zijn nu generaties bisschoppen later. Wat maakte het voor de bisschoppen van de oorlogstijd zo moeilijk om hun falen toe te geven? In het katholicisme speelt de biecht van de eigen zonden van het individu een centrale rol. Dan zou je denken dat de aard van het katholicisme daadwerkelijk zo´n bekentenis zou stimuleren.

Zelfs in vergelijking met een ander religieus Duits lichaam hadden de katholieke bisschoppen heel veel tijd nodig voordat ze hun bekentenis deden. De synode van de Evangelische Kerk in het Rijnland gaf in 1980 “de christelijke medeverantwoordelijkheid voor en de schuld aan de Holocaust, de vogelvrijverklaring en de vernietiging van de Joden in het Derde Rijk toe.

Het rapport maakt het ook voor ons mogelijk om een beter perspectief te krijgen op een schandaal dat in maart 2007 plaatsvond. 27 Duitse bisschoppen gingen op bedevaart naar Israël. Dat zou een symbool van de verzoening tussen Joden en katholieken moeten zijn. Enkele bisschoppen maakten daar echter een schandelijk bezoek van.

Gregor Maria Hanke, bisschop van Eichstätt, maakte een voor Holocaust-omdraaiers een typerende opmerking; hij suggereerde dat Israëli´s zich als nazi´s gedragen: “In de ochtend zagen we de foto´s van het onmenselijke getto van Warschau en ´s avonds waren we in het getto van Ramallah.” Later zei hij dat zo´n gelijkstelling niet zijn bedoeling geweest zou zijn.

Bisschop Walter Mixa uit Augsburg beschreef de situatie in Ramallah als “net als in het getto” en zei dat het “bijna racisme” zou zijn. Mixa trad in 2010 van zijn functie in de katholieke kerk, omdat hij beschuldigd werd van meerdere overtredingen. Later werd hij van deze beschuldigingen vrijgesproken.

Een ander lid van de delegatie was de inmiddels overleden kardinaal Joachim Meisner, aartsbisschop van Keulen, die de scheidingsbarrière op de “Westelijke Jordaanoever” vergeleek met de Berlijnse Muur. Bij een andere gelegenheid verdraaide hij de Holocaust. Hij stelde de abortuspil gelijk met het gas Zyklon-B, dat in de gaskamers van de nazi´s werd gebruikt. In 2005 vergeleek hij in een preek abortussen met de Holocaust. Andere kwetsende opmerkingen, waarover werd bericht als door deze bisschoppen gebezigd, konden niet geverifieerd worden.

Kardinaal Karl Lehmann, de voorzitter van de Duitse Bisschoppenconferentie, sprak in Yad Vashem over de verdieping van de verbindingen tussen Joden en katholieken. De kerk publiceerde later dat alleen de uitlating van kardinaal Lehmann representatief zou zijn voor de delegatie.

Het nieuwe rapport compromitteert de bisschoppen-delegatie van 2007 nog meer. Haar leden zouden zich hebben moeten verontschuldigen in plaats van Israël te bekritiseren. Katholieke criminaliteit tegen de Joden gaat meer dan 1000 jaar voor de collaboratie met Hitler terug. Er hebben eeuwenlang vervolging, haat, ophitsing en vaak zelfs moord plaatsgevonden. Meedogenloze christelijke hetze tegen de Joden bood de nazi´s een deel van de infrastructuur tegen hen.

Ondertussen broeit er een ander mogelijk schandaal van tot nu toe onbekende omvang. Paus Franciscus besloot onlangs alle archieven van het Vaticaan over het oorlogspontificaat van Pius XII. Te openen voor onderzoekers. Een week later werden ze in maart vanwege de corona-crisis weer gesloten. Een van de wetenschappers, de Duitse katholiek Herbert Wolf, heeft verklaard dat hij er niet aan zou twijfelen dat de paus van de Holocaust afwist.

In 1999 installeerde het Vaticaan een internationale katholiek-joodse historische commissie om de rol van paus Pius XII. In de oorlog te onderzoeken. De commissie had drie katholieke en drie joodse leden. Een daarvan was een Israëli, de overleden Robert Wistrich. Omdat de commissie niet de informatie kreeg waar ze om vroeg, stopte ze met haar activiteiten in 2001.

Je vraagt je af in welke mate de enorme naoorlogse secularisatie in Europa deels veroorzaakt werd door het falen van de kerken in de Tweede Wereldoorlog. Sindsdien heeft de katholieke kerk openlijk enorme klappen moeten incasseren, omdat ze massaal seksueel misbruik door leden van haar clerus verdoezelde. Een door de katholieke Duitse Bisschoppenconferentie in opdracht gegeven studie stelde vast dat er van 1946 tot 2014 in Duitsland 1670 priester verwikkeld waren in seksueel misbruik. En wie weet wat de reusachtige archieven uit de oorlogstijd van het Vaticaan zullen openbaren?

Bron:
https://heplev.wordpress.com
Door: Dr. Manfred Gerstenfeld

Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron
(www.ejbron.wordpress.com)