De Stasi van Cuba slaat de hoop dood

(Door: Tobias Käufer – Vertaling: E.J. Bron)

Even leek het erop dat de dictatuur in Havana aan het wankelen raakte. Maar het socialistische regime laat zijn onverbiddelijke machtsapparaat op de democratiebeweging los. Een Cubaanse blogster werd midden in een tv-interview gearresteerd.

Plotseling komen de mensen op het plein in de binnenstad van Havanna bij elkaar. Eerst tientallen, dan honderden en tenslotte een paar duizend. Dat was vorige week zondag, toen de historische beelden werden opgenomen. “Wij willen vrijheid”, roepen de mensen. En de strijdkreet, die het volkslied van het verzet is geworden: “Patria y Vida” (Vaderland en leven). Ontleend aan een miljoenen malen aangeklikte video van Cubaanse rappers, die armoede, repressie en levensmiddelencrisis als onderwerp hebben. En sindsdien als staatsvijanden gelden.

Diegenen die daar roepen, zijn die Cubanen die van $ 40,- in de maand moeten leven, die urenlang voor brood en melk in de rij staan, mits die verkrijgbaar zijn. Niet alleen in Havanna, ook in andere Cubaanse steden gingen duizenden mensen de straat op om voor een democratische opening van het starre een-partijsysteem, voor vrijheid en tegen de levensmiddelen- en medicijnencrisis te demonstreren.

Nu wordt beslist of uit de spontane straatbeweging meer wordt dan alleen maar een kort sociaal protest. Maar Cuba´s decennialang met buitenlandse deviezen uitgeruste machtsapparaat, dat veel overeenkomsten vertoont met de repressiemachine van de voormalige DDR, probeert het op kiemende plantje van de democratische verscheidenheid onmiddellijk weer uit de grond te trekken.

President Miguel Diaz-Canel stuurde knokploegen van de Cubaanse staatsveiligheid op de vreedzame demonstranten af. “Slechts over ons lijk”, luidde zijn oplossing. “Revolutionairen de straat op.”

Iemand die er vanaf het begin midden in stond, is de feministe en blogster Dina Stars. Ze filmde de protesten, marcheerde mee en was er van overtuigd dat dit het begin van iets groots zou zijn. “De waarheid is, dat ik niet trotser op mijn land kan zijn. Iedereen helpt iedereen”, zei ze in een video dat ze op YouTube heeft gepubliceerd.

Dan stokt haar toespraak: “Dit is de eerste keer dat…” De beelden laten zien wat ze bedoelt. Een stroom mensen, arbeiders, buren, vrienden, heel normale Cubanen. Ze heffen spreekkoren aan: “Weg met het communisme” of “Armen naar voren, zodat ze zien dat dit een pacifistische mars is.”

Maar dan spreekt een mededemonstrant haar aan: “Er zijn twee van de staatsveiligheid die je geobserveerd hebben.” Stars zegt zelfbewust: “Het maakt me niks uit diegene te zijn die ze pakken. Cuba wordt wakker.” Dan ziet ze de eerste regeringsaanhangers met knuppels in hun handen. Een eerste teken dat het misschien toch niet zo snel zal gaan met een nieuw Cuba.

Vier dagen later vecht de moedigste blogster tegen haar tranen. Ze is nu opgedoken op de radar van het machtsapparaat. Dat is al tientallen jaren voorbereid op deze dag X en waarschijnlijk het enige gebied in het land die het aan niets ontbreekt. Noch aan wapens noch aan technische uitrusting.

Midden in een tv-interview gearresteerd

De veiligheidskrachten op straat zien er nu uit als de gevreesde eenheden ter bestrijding van opstanden in Colombia of Chili. En die dulden geen regering-kritische demonstraties, geen oproepen, geen openlijke kritiek op het systeem. De lange arm van de staat haalt Stars midden uit een live-interview met een Spaanse tv-zender. Ze wordt direct in de politiecel gestopt.

Nu merkt Stars wat e rop het spel staat. Haar heel persoonlijke vrijheid en toekomst. En ze ziet hoe om haar heen het verzet gebroken wordt. De angst voor de almachtige en aanpakkende Cubaanse Stasi is terug. “Ik weet dat iedereen bang is, maar wanneer ze allemaal hun sociale media accounts op privé instellen, kunnen we niks retweeten en komt de informatie niet aan. En dit is het moment dat de wereld naar ons luistert”, twittert ze donderdag wanhopig. Nu gaar het voor de critici van de regering om hun leven, hun arbeidsplaatsen, hun toekomst.

Weinig later is Stars live op de Instagram-chat, ook de “Welt am Sonntag” is er bij. En iedereen die naar haar luistert voelt en ziet onder welke enorme druk de jonge vrouw nu staat: “Natuurlijk ben ik bang. Ik ben bang, omdat ik er op wacht wat ze me vertellen, of ik in de gevangenis of voor de rechtbank moet. Ik ben bang vanwege de mensen die nu gearresteerd zijn.”

De angst wekt. “Ik heb nu huisarrest”, zegt Stars. De veiligheidskrachten zouden haar zo weer in de cel kunnen stoppen, daarom zou ze niet meer oproepen tot demonstraties, want dat zou volgens de staat illegaal zijn. Een oproep tot een delict. Op diegenen die in deze historische week hun nek uitgestoken hebben, wordt nu jacht gemaakt door de staatsveiligheid.

De Afro-Cubaanse kunstenaar Luis Manuel Alcántra, de leider van de regeringskritische beweging “San Isidro”, wordt in een zwaarbewaakte gevangenis opgesloten. Hij had daarvoor aangekondigd naar de Malecón te gaan, de beroemde oeverpromenade van Havanna, ongeacht wat er zou gebeuren. Het kostte hem zijn vrijheid.

Intellectuelen, kunstenaars, onafhankelijke journalisten worden gearresteerd of krijgen een wachtpost van de geheime politie voor hun deur. Af en toe beperkt het regime het internet, zodat de communicatie naar buiten toe en onder elkaar niet meer functioneert. Media, die regeringsvriendelijk uit Havanna berichten, sturen de tegen-realiteit naar buiten toe. Diaz-Canel zou tot gesprek bereid en zelfkritisch zijn, zegt men, hoewel overal op het eiland de handboeien klikken.

De verzorgingscrisis zou in werkelijkheid het resultaat van het gehate Amerikaanse handelsembargo zijn. Maar zelfs Raúl Castro, die het land na het aftreden van revolutieleider Fidel Castro tien jaar regeerde, gaf in 2010 in een historisch kernbetoog toe dat wellicht ook structurele tekortkomingen in het Cubaanse systeem verantwoordelijk zouden zijn voor de problemen.

In het Cuba van nu echter lijkt de strop om de nek van diegenen die de moed hebben om de tekortkomingen aan de kaak te stellen, steeds strakker aangetrokken te worden. Het zal moeten blijken of ´t het machtsapparaat lukt om de sociale explosie en de roep naar vrijheid te onderdrukken. De beulen van het regime in ieder geval belasteren, slaan en arresteren.

Wat dat voor de democratiebeweging betekent, merkt Dina Stars. Haar inbox stroomt over met nieuwsberichten. Zij, die eerst alleen maar gefilmd had, moet nu over alles iets zeggen, een leidende rol op zich nemen. Want Cuba´s oppositie is op het beslissende moment onthoofd, gearresteerd en van communicatie afgesneden. De blogster bekijkt de situatie realistisch: “We weten het niet meer, we hebben geen oplossing meer. En weet u wat het ergste is? Dat alles naar de normaliteit terugkeert.”

Bron:
“WELT”
(Door: Tobias Käufer

Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron
(www.ejbron.wordpress.com)