Het begin van de Franse Revolutie, Bastille 1789

(Door: “Malpaso”)

Het ook toen niet geziene teken der tijd

“Onrust overspoelt het land. Bedrijfjes storten in en sómmigen maken enorme fortuinen. Voedsel en brandstof wordt voor burgers zelfs bijna onbetaalbaar, mensen slaan voorraden in. De gewone handel lijkt tot stilstand te komen; de politieke tegenstellingen worden steeds heftiger. Alles valt uit elkaar, maar de reactie van de regering is ineffectief en kranten schrijven geruststellende woorden. Ik hoop dat het met het najaar voorbij is.” Geen Twitterbericht, maar uit een brief van een Franse burger uit 1789, ongeveer een half jaar voor ‘Bastille’.

De bestorming van de Bastille in 1789 wordt gezien als de eerste volksactie van de revolutie; die echter nog een aantal jaren duurde, de Koning werd gearresteerd op 10 augustus 1792. Hij werd schuldig bevonden aan hoogverraad en geëxecuteerd. Het Franse volk had genoeg van de elite en kwam in opstand. De ‘bestorming van de Bastille’ werd een symbool van een volk dat in opstand komt tegen alles wat elite heet. Het onrustige tijdperk vlak voor de Franse Revolutie biedt inzicht in onze huidige tijd; toen was er ook diepe verdeeldheid, oplopende ongelijkheid en angstzaaierij door de heersers, allemaal tegen een achtergrond van oorlog en oplopende economische crisis, vooral voor de níet-elite. Eind jaren 1700 was Frankrijk nog een van de rijkste en machtigste landen ter wereld. De mensen in de ‘gewone’ lagen van de maatschappij konden hier echter niet de vruchten van plukken. Dit kon onmogelijk overeind blijven en binnen een aantal jaren zou de Revolutie alles laten kapseizen, wat zou resulteren in de dood van bijna alle ‘grand-seigneurs’: er werden 500.000 mensen gearresteerd, bijna de hele circa 2% elite van het land, 17.000, verloren hun hoofd onder de guillotine, nog eens 40.000 werden vermoord in de volksopstanden daarvoor o.a. in de ‘september-slachtingen’.

Jaren van ziektes, oorlog, slechte oogsten en droogte hadden geleid tot een economische crisis. Het aanpakken van de immense geldverkwisting voor allerlei onzinnige projecten en elitaire hobby’s was broodnodig en dat werd door genoeg mensen aangekaart. Ze werden hierin echter tegengewerkt door de adel en de elites, zodat er niets gebeurde. Er waren al regelmatig onlusten, maar die veranderden niets. De oogsten waren slecht door droogtes. Daarbij kwam de strenge winter van 1788 met extreme voedselprijzen. De volksopstand tegen de macht, privileges en rijkdom van een elite, die letterlijk geen enkele binding meer had met het volk, was onvermijdelijk. De belangrijkste oorzaak van de revolutie was echter de frustratie van het volk over de onwil van de leiders om iets te doen aan hun steeds slechtere levensomstandigheden, voedseltekorten en de steeds grotere beperkingen van hun nog overgebleven vrijheden. Door jaren van geldverkwisting ging de regering toen ook nog eens nieuwe ‘tijdelijke’ belastingen opleggen om alle plannen van Louis XVI te betalen, die wettig waren volgens Louis, want: “Het is wettig, omdat ik het wil”. Rellen en bendes vulden de straten van de steden. Op het platteland kwamen er confrontaties met de rijkere Grand Seigneurs, mensen vernielden registers voor de belastingen, burgers en boeren vielen huizen van de elites aan in het hele land. De troepen konden de situatie niet meer aan. En nog steeds gingen de elites door met hun luxeleventje en hobby-projecten die het volk moest betalen en namen hooguit veranderingen voor de schone schijn. Onder het volk verspreidde zich de angst dat de regering met grof geweld zou gaan optreden. Naarmate het volk meer wrok kreeg tegen de macht van de bevoorrechte weinigen, kwam er actie van burgers en armen tegen de elite. Op 14 juli bestormde een menigte de Bastille om zelf wapens te krijgen. Maar zelfs daarna kwamen er geen echte veranderingen en vond op 5 oktober de mars naar Versailles, het paleis en zetel van de regering, plaats.

We zien de gelijkenissen met de periode vóór deze revolutie tegenwoordig niet echt meer. Dat komt, omdat de media en de meeste alledaagse gesprekken nooit gaan over zulk soort zaken. In plaats van over wereldvreemde elites of de grote verontwaardiging van steeds méér mensen te gaan, lijken virussen, brandstofprijzen en klimaatverandering dé gebeurtenissen te zijn en heeft men het alleen over details. Het conflict tussen sommige lagere overheden en centrale overheid over corona-sluitingen liet op een gegeven moment al wat parallellen zien met de gemeentelijke weerstanden in Frankrijk voor 1789, waarin sommige steden de nieuwe democratische denkwijze omarmden, terwijl de meesten loyaal bleven aan oude structuren van de absolutistische macht. Mensen stellen zich de revoluties van vroeger meestal voor als gepland en uitgevoerd door revolutionairen, maar dit is zelden het geval geweest. Revoluties zijn periodes waarin allerlei maatschappelijke factoren bij elkaar komen; kille wetgevers die wereldvreemde wetten maken en mensen niet meer begrijpen, burgers die de duimschroeven worden aangedraaid en die uiteindelijk rebelleren, steeds repressievere overheden, wat op een gegeven moment versmelt tot een immense tegenkracht die niet meer te stoppen is.

In de nazomer van 1789, toen boeren de weelderige chateaus van de elite aanvielen, zag de elite pas in dat hun héle wereld uit elkaar viel. In werkelijkheid was hun wereld al járen in verval, maar wílden ze de tekenen van de tijd en volkswoede niet zien, wat velen de kop kostte of in het beste geval de kerker of verbanning. Vandaag, net als in de jaren 1790, zien we een veel geld verkwistende orde in zijn laatste stuiptrekkingen. Zelfs voordat Covid een aanleiding was voor de Staat om de touwtjes aan te trekken, inreis-verboden af te kondigen, bedrijven te sluiten en thuiswerken te verplichten, adviseerden klimaatactivisten ons al om dat te doen, binnenkort móeten we het en wordt het nog erger… De op Covid aansluitende oorlog in wat daarvoor nog beschouwd werd als een landje aan de rand van Europa gaf ons de rest. Dure ‘maatregelen’, onverschilligheid van leiders met slechte levensomstandigheden, de financiële situatie van steeds meer mensen, klimaatterreur en meer beperkingen van overgebleven vrijheden; allemaal los van elkaar wijzen deze misschien niet op het beginpunt van een soort revolutie, maar echte revoluties zijn altíjd die, die niemand ziet aankomen.

Als men in oude online kranten-archieven over die tijd kijkt, dan ziet men dat die het toen óók al maar van één kant bekeken, men had het over het schandalige van zo’n opstand en dat men zich aan ‘de Wet’ en ordening moest houden. Een voorbeeldje:

“Zijn dit ‘de rechten van de mens? Is dit de vrijheid van de mens’? Parijs was een toneel van geweld, en hoewel het moeilijk en zelfs onmogelijk is om met enige precisie het aantal te achterhalen dat het slachtoffer is geworden van de woede van de menigte…. Een nuttige les dient zich aan het gewone volk aan: – Vereer uw Wetten – straf degenen die, onder het masker van de vrijheid, de constitutionele vrijheid willen vernietigen… “

‘Quatorze Juillet’, 14 juli, ‘Bastille-Day’ is intussen de groots gevierde Nationale feestdag in Frankrijk, erkend en bewierookt door de hele wereld, positief beschreven door alle media…

Door:
“Malpaso”
(voor www.ejbron.wordpress.com)