Prins Naif Bin al-Asis moet de volgende koning van Saoedi-Arabië worden. Met vrouwenrechten, die de afgelopen jaren werden verbeterd, heeft de toekomstige opvolger van koning Abdullah weinig op. Het land dreigt daarmee terug te vallen in de totale sekseapartheid.
Voor prins Naif Bin Abd al-Asis, 78, minister van Binnenlandse Zaken van Saoedi-Arabië, moeten deze dagen wel voelen als een emotioneel balanceren op het randje van de afgrond. Hij treurt om zijn broer, minister van Defensie Sultan, die dinsdag in Riyad werd begraven. Tegelijkertijd kan hij blij zijn, dat hij de plaats als troonopvolger van de grijze koning Abdullah heeft ingenomen. Naif zal hoogstwaarschijnlijk de volgende Saoedische koning worden.
Nergens anders zorgde dit bericht voor zoveel onbehagen als bij de Saoedische vrouwen, die strijden voor meer rechten, die auto willen rijden en alleen op reis willen. Ze willen ook niet meer door de overal aanwezige zedenwachters, de religiepolitie, worden lastig gevallen. Als minister van Binnenlandse Zaken heeft Naif naam gemaakt als hardliner, die protesten desnoods met geweld onderdrukt. Met vrouwenrechten heeft hij weinig op. “Dat zijn geen goede tijden, die er op ons afkomen”, zegt een Saoedische vrouw, die anoniem wil blijven. “Alle mensen zijn bang voor hem.” Voor hen komt de promotie van Naif tot troonopvolger op het verkeerde moment.
Want de afgelopen jaren leek het alsof de rechten van de vrouwen in ieder geval een beetje verbeterden in het aartsconservatieve koninkrijk, waarvan de grondwet de koran is en dat bij het nieuwste sekserapport van het Wereldeconomieforum op de 129e plaats van de 134 landen eindigde.
Vooral symbolische besluiten
Toen koning Abdullah in 2005 de troon besteeg, verkondigde hij: “Ik heb een vast vertrouwen in de rechten van de vrouwen. De dag zal komen, waarop de vrouwen zullen autorijden.” Hij liet zich met vrouwen fotograferen, van wie de gezichten ongesluierd waren, een taboebreuk in een land, dat strikte sekseapartheid toepast. Hij benoemde een vrouw tot plaatsvervangend minister van Onderwijs, stond optredens van vrouwen op de televisie toe en stichtte een universiteit, waar tegelijkertijd les wordt gegeven aan mannen en vrouwen. Pas enkele weken geleden heeft hij de Saoedische vrouwen stemrecht gegeven en aan een vanwege autorijden tot tien zweepslagen veroordeelde vrouw gratie verleend.
Dat zijn echter overwegend symbolische besluiten, want er is daardoor weinig veranderd aan het dagelijks leven van de vrouwen. “De ene dag kunnen we jubelen, de volgende dag weer huilen”, zegt Wajiha al-Huweider, een van de bekendste activisten in Saoedi-Arabië. Nog steeds heeft iedere vrouw een wettelijke voogd nodig. Normaal gesproken is dat haar man, broer of vader. Zonder zijn toestemming kan ze zich niet laten opereren, geen bankrekeningvoor haar kinderen openen en het land niet verlaten.
In het vervolg mogen ook vrouwen lingerie verkopen aan vrouwen
Nog steeds verdedigen de conservatieve godsdienstgeleerden verbitterd hun macht in de vrouwenpolitiek, zelfs wanneer regels helemaal tot in het absurde zijn vastgelegd: als vrouwen zelf zouden mogen autorijden, zou het bijvoorbeeld bij verkeersongelukken tot botsingen met mannen kunnen komen, argumenteren de hardliners. Dat vrouwen echter bij buitenlandse chauffeurs in de auto zitten, wordt geaccepteerd. Ook was het voor vrouwen tot voor kort principieel verboden om als verkoopster te werken – dit zou immers hun zedelijkheid kunnen bedreigen. Wat ertoe leidde, dat ook in lingerie- en parfumeriewinkels alleen maar mannen werkten. Pas na een campagne van vrouwen, die het zat waren om met meestal Indische en Pakistaanse verkopers te moeten onderhandelen over de cupgrootte van beha´s, bracht verandering: in het vervolg mogen ook vrouwen lingerie aan vrouwen verkopen. “Dat is toch absoluut met elkaar in tegenspraak”, zegt Huweider geërgerd: “Mannen verkopen make-up aan vrouwen, adviseren vrouwen welk parfum ze moeten gebruiken, raken hen zelfs vaak aan. Moet dat de scheiding van de geslachten dienen?”
Helemaal grotesk was een aanval van de erkende islamitische geleerde en hofadviseur Abdul Mohsen Obeikan, die bekend werd als “moedermelk fatwa”: om vrouwen het eigenlijk verboden contact met hun chauffeur te vergemakkelijken, was hij in 2010 tot een zogenaamde oplossing gekomen, die de profeet Mohammed ooit al had genoemd: moedermelk, vijf grote porties, zouden van de man een soort zoon van de geefster maken. De moedermelk zou echter – tribuut aan de moderne tijd – moeten worden ingenomen uit een glas. Nee toch, sprak een collega van hem tegen. Islamitisch correct zou alleen rechtstreeks van de bron zijn. Vrouwelijke Saoedische bloggers maakten van de aanval gebruik om op te roepen tot de campagne “Laat ons eindelijk autorijden of we zullen onze chauffeurs de borst geven”, voordat de zaak op dood spoor eindigde.
Godsdienstgeleerden als verbitterde tegenstanders van meer vrouwenrechten
Waarnemers denken, dat koning Abdullah zulke absurditeiten graag zou willen afschaffen door de vrouwen meer rechten te geven. Maar dat kan hij niet. Want hij heeft machtige vijanden. Een van hen is zijn halfbroer en huidige troonopvolger Naif, met wie hij binnen het koningshuis over de juiste koers worstelt. Naif presenteerde zich tot nu toe als voorvechter van de conservatieven. Eisen naar meer vrouwenrechten wees de prins openlijk af. De vraag of vrouwen zouden mogen autorijden, noemde hij van “ondergeschikt belang”. Vrouwelijke afgevaardigden in de Majlis al-Schura, een adviserend comité van de koning, beschouwt hij als “niet noodzakelijk”. Hij onderhoudt nauwe banden met het religieuze establishment in Saoedi-Arabië.
De wahabietische godsdienstgeleerden zijn verbitterde tegenstanders van meer vrouwenrechten. Iedere hervorming, die koning Abdullah inleidt, moet hij er tegen hen doordrukken. Deze worsteling heeft hij weliswaar eerst gewonnen. Hij benoemde Abd al-Asis al-Scheich tot grootmoefti en dus tot voorzitter van de raad van de vooraanstaande geleerden, de belangrijkste religiepolitieke instelling van het land. Scheich geldt als politiek zwak.
Toch is de invloed van de godsdienstgeleerden net als voorheen aanzienlijk. Sinds de oprichting van de staat Saoedi-Arabië in 1932 vormen ze samen met het heersershuis een symbiose van de macht. In de diep religieuze samenleving bezitten de godsdienstgeleerden over een enorm groot te mobiliseren potentieel. “als zij denken, dat de koning onislamitisch regeert, zullen 50.000 imams in het hele land hun aanhangers ertoe oproepen om hem niet meer te gehoorzamen”, zegt de Britse Saoedi-Arabië-deskundige Robert Lacey.
Het meest hardnekkige verzet tegen een progressievere vrouwenpolitiek echter is dat, wat Saoedische vrouwen graag “maatschappelijke hel” noemen. Westers geklede vrouwen worden met verachting bekeken, carrièrevrouwen door de eigen familie bekritiseerd en mannen, die zelf zorgen voor de opvoeding van hun kinderen, worden uitgelachen. Onlangs heeft 60% van de Saoedi´s in een peiling aangegeven, dat de hervormingen van Abdullah te ver zouden gaan. Slechts 20% was het met de koers van de koning eens en ook 20% had sympathie voor Al-Qaida. Deskundigen vermoeden, dat zelfs een meerderheid van de vrouwen een hervorming zou afwijzen, die hen het recht zou geven om auto te rijden.
Vrouwenrechtenactiviste Huweider hoopt, dat de Saoedische koning zijn resterende ambtstijd ervoor gebruikt om haar maatschappelijke positie verder te verbeteren. Dat hij haar wellicht laat autorijden. Want, volgens haar, als de samenleving eerst maar aan de veranderingen gewend is en hun voordelen weet te waarderen, zal Naif ze als koning ook niet meer zo gemakkelijk kunnen terugdraaien.
Bron:
http://www.spiegel.de/politik/ausland/0,1518,794573,00.html
Auteurs: Bastian Berbner en Julia Prosinger
Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron (www.ejbron.wordpress.com)
E.J. Bron 