Opium en heroïne: De andere crisis van Afghanistan

Het drugs exportland is een consumptieland geworden: onderzoek ter plaatse in Herat, een centrum van verslaafden.

Je vindt het in de smalle straatjes en de steegjes rondom de citadel van Herat. Ook in de buurt van de Blauwe Moskee. En eigenlijk overal. Wanneer in dekens gehulde figuren op blote voeten in  huisportalen op de hurken zitten of met de ogenopen op rotondes slapen, terwijl de muezzin tot gebed oproept, kan het niet ver weg zijn. Het is daar, waar schreeuwende marktkooplieden met een ondeugende blik oproepen een blik te werpen in de achterkamer van hun winkel. Daar zijn porno dvd´s de meest zichtbare waren achter gordijnen of spullen van plastic. Maar veel bieden vooral één ding aan: heroïne.

Een portie kost twee dollar. Dat is niet weinig geld in een land als Afghanistan – maar ook niet veel. Het komt uit het zuiden, uit het oosten – als bruine massa en hier in de regio wordt er wit poeder van gemaakt. Daarna wordt het via Turkmenistan of Iran naar Europa gebracht. En het spul wordt een steeds groter probleem in het hele land.

Volgens Amerikaanse cijfers consumeer ongeveer 5,3% van de totale bevolking heroïne of opium – een van de hoogste verslavingscijfers wereldwijd. In stedelijke regio´s in één op de tien huishoudingen een verslaafde te vinden. In Herat, waar de grote verkeerswegen naar het noorden, naar Turkmenistan, en naar het westen, naar Iran, elkaar kruisen, is dat één op de vijf. In het district met zijn 3 miljoen inwoners leven naar schatting 60.000 verslaafden. De meeste van hen in de stad Herat zelf.

Het is een onderwerp, waarbij de anders zo praatgrage bestuursfunctionarissen, die in bloemige taal de vooruitgang bezweren, opeens niet zo spraakzaam meer zijn: “Ja, de opiumhandel is zeer zeker de belangrijkste bron van inkomsten van de Taliban”, zegt een hoge politiecommandant van de stad – en daarmee houdt het op. Hij wil niet ingaan op het feit dat de verwerking van de ruwe opium tot heroïne in dimensies zoals in Afghanistan net zoals het logistieke dure en moeilijke transport en smokkel over de grenzen nauwelijks alleen maar het werk van verborgen opstandelingen kunnen zijn. Hierover praat men niet graag.

Heroïne-export

In toenemende mate exporteert Afghanistan niet alleen maar ruwe opium, maar het geraffineerde eindproduct heroïne. Daarvan blijft iets hangen in Afghanistan zelf – en een heel groot deel daarvan gaat naar Herat. De alomtegenwoordige beschikbaarheid, de armoede, de werkloosheid en vooral de lage prijs bij een gelijktijdig tekort aan gangbare medicijnen hebben hun gevolgen langs de exportroutes.

Ongeveer 10% van de verslaafden zijn volgens Dr. Zalmai Ataie, drugsgevolmachtigde van de provincie Herat, kinderen. Enkelen van hen nog maar net 5 jaar oud. Deels krijgen kleine kinderen zuivere heroïne als pijnstiller toegediend bij bijvoorbeeld buikpijn, zegt de arts. Met fatale gevolgen.

Maar het is al lang geen probleem meer van sociale randgroepen. Gezinsvaders nemen heroïne, omdat ze dachten daarmee hun pijn te verzachten en hun arbeidsprestaties te kunnen verhogen. Veel mannen gaan naar Iran of naar Pakistan om daar te werken en komen terug als heroïnespook. Ook vrouwen gebruiken het. Wie door de verslaving uit de economische kringloop wordt gestoten, wordt een paria. Wie zijn verplichtingen niet meer kan nakomen, wie zijn gezin niet meer kan verzorgen.

In een door prikkeldraad omgeven huis in Herat zit Abdulrahman naast andere patiënten met ontwenningsverschijnselen. Dertien jaar drugsconsumptie heeft de 31-jarige achter zich. Als laatste gebruikte hij heroïne. Nu is hij in deze kliniek om af te kicken, een omgebouwde eengezinswoning, waarin 50 veldbedden werden gepropt.

Het ging zelfs zover, dat hij tapijten uit moskeeën heeft gestolen om ze op de markt te verkopen, zegt hij. Hij heeft zijn baan verloren, zijn huis heeft hij verkocht. Een verhaal zoals duizend andere. Abdulrahmans gegroefde gezicht draagt de diepe sporen van de zelfvernietiging. Hij praat zachtjes met zijn blik naar beneden gericht, die hij alleen opheft om de reactie van Dr. Ataie op zijn verhalen te controleren. Hij spreekt van schande, die hij over zijn familie heeft gebracht. En dat hij zijn twee vrouwen en zes kinderen vanwege deze schande uiteindelijk heeft verlaten – om zich te laten opzuigen in de straten van deze stad door de massa van in lompen gehulde skeletten met glazige ogen.

Hij zal 45 dagen in deze “kliniek” doorbrengen. Zo lang duurt het afkick programma. 45 dagen ontgiften, motivatielessen, dans- en muziekles evenals gebeden. Daarna moet hij zichzelf redden, een baan zoeken. Hij is optimistisch. “Ik kan alles, ik kan autorijden, ik kan werken”, zegt hij. En hij voegt er aan toe: “Ik kan goed zingen.” De andere  mannen in de kamer lachen. Ook Abdulrahman laat een tandeloze lach zien. Dr. Ataie maant tot rust en discipline.

In de provincie zijn 250 bedden om af te kicken. Chronisch slecht uitgerust. En veel te weinig. De terugval is hoog. Want ook als je clean bent is er niet meer werk, zijn er niet meer bronnen van inkomsten. Daarbij komen ziektes zoals hepatitis, tuberculose en HIV – waardoor men nog meer gestigmatiseerd wordt. Volgens Ataie is het een extra probleem dat heel vaak complete families heroïne consumeren. “als er dan eentje afgekickt naar huis terugkomt, duurt het niet lang of hij vervalt weer in zijn oude gewoonten.” Een gevecht tegen windmolens.

Met behulp van het Italiaanse ISAF-contingent in de stad wordt in een buitenwijk van Herat een nieuwe kliniek met 52 bedden gebouwd. Er wordt snel gebouwd. De inzet van de NAVO-troep loopt ten einde. Budget voor projecten is er nog maar tot eind 2013. Daarna moet het systeem zichzelf redden.

Abdulrahman zal dan aan de andere kant van het prikkelraad zijn, dat hem nu nog omringt. Hij heeft absoluut geen gevoel voor tijd meer. Of hij naar huis zal kunnen terugkeren of dat hij verstoten werd, weet hij niet. Zonder een controlerende blik naar de strenge arts zegt hij: “Allah zal bepalen wat er gaat komen.”

Bron:
http://kurier.at/politik/ausland/opium-und-heroin-afghanistans-andere-krise/37.222.088
Auteur: Stefan Schocher

Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron
(www.ejbron.wordpress.com)