Slavernij door de eeuwen heen (deel 2)

(Door: H. Numan)

In het vorige artikel las u dat slavernij bijna net zo oud is als onze beschaving, en overal ter wereld gepleegd werd. En ook dat in de Republiek der Verenigde Nederlanden slavernij verboden was. Iemand die hier als slaaf binnenkwam, was automatisch vrij man. Nu gaan we kijken naar de Atlantische Driehoekshandel. Dat is namelijk de reden dat Sylvana Simons nogal gepikeerd is. Althans, zo doet ze dat voorkomen. Ze is namelijk een beetje dom. Want Simons is helemaal geen Surinaamse of Creoolse naam. Het is zeer waarschijnlijk dat een verre voorouder haar ene meneer Simons was en die achternaam kreeg. Dus als je problemen hebt met slavernij, lijkt het me een goed idee om eerst bij jezelf  te beginnen. Dus een andere naam aanvragen, mevrouw Sylvana (eigendom van) Simons!

De Simons-familie kreeg waarschijnlijk een gratis overtocht met accommodatie aan boord van  WIC schepen. De West Indische Compagnie deed o.a. het transport van levende have. Oorspronkelijk is de WIC opgezet als legaal piratenbedrijf; ze bedreef kaapvaart. De bedoeling was om zo veel mogelijk schade toe te brengen aan onze Spaanse vijanden. Nadat Spanje Portugal had ingenomen, waren Portugese schepen en gebieden legitieme doelen.

Al voor de WIC werd opgericht, ontdekte men dat het een zeer lucratieve handel is om in Amsterdam een lading spiegels en kraaltjes in te slaan. Dan varen naar West-Afrika, die spiegels en kraaltjes ruilen voor slaven. Vervolgens naar Amerika varen, en die slaven tegen goud, suiker en tabak te verkopen. Met die lading terug naar Amsterdam en dan rentenieren voor de rest van je leven. Dat is in een notendop de Atlantische Driehoekshandel. Helemaal niks typisch Hollands. Alle Europese zeevarende landen ontdekten dat ook, en vonden dat een prima manier van zakendoen. Tot en met Denemarken en Zweden aan toe, want die hadden ook koloniën in de Caraïben. Dat wij er vandaag de dag anders tegenaan kijken is ons probleem. Je kunt een situatie uit het verleden niet beoordelen met de normen van nu. Dat is dus precies wat die domme doos van Denk doet.

En nu komt het. Nederland, of toen de Republiek, bedreef transitohandel. We kochten die slaven in. We vingen ze niet zelf. Ze stonden netjes te koop aan de kade. Die slaven vingen zichzelf natuurlijk niet, dat deden andere Afrikanen onder het motto ‘wees geen slaaf, vang een slaaf!’ Soms verkochten ze die vers gevangen slaven zelf, maar meestal lieten ze de handel over aan … Mohammedanen.

Eeuwen later was dat de grootste ontdekking die Livingstone en andere ontdekkingsreizigers deden.  Donker Afrika was helemaal niet donker. Het was allang in kaart gebracht, en grotendeels economisch gekoloniseerd door Mohammedanen. Livingstone had nooit donker Afrika kunnen verkennen zonder hulp van zijn Arabisch sprekende (zwart Afrikaanse) gidsen. Heel donker Afrika had al een lingua franca: Arabisch. Tot zijn stomme verbazing waren er overal pleisterplaatsen, plekken om te eten en te rusten. Zelfs pleisterplaatsen waar kapotte slaven gerepareerd konden worden. Allemaal onderdeel van het slaventransport netwerk dat de Arabieren hadden opgezet en vele eeuwen gebruik van maakten.

Zanzibar was de zuidelijke spil van dit netwerk. Kijkt u even op de kaart? Dat is nogal erg zuidelijk in Afrika. Sylvana Simons klaagt steen en been over de schandelijke behandeling die haar voorouders van ons kregen. Maar ze rept met geen woord over de schandelijke behandeling die de rest van haar familie kreeg van de Arabieren… Arabieren zoals de Ottomanen, waarvoor ze nu zelf werkt.

Voor elke slaaf die wij Europeanen naar Amerika verscheepten, marcheerden Arabieren er drie af richting Noord-Afrika en Midden-Oosten. Er wonen toch geen (of heel weinig)  zwarte mensen in het Midden Oosten? Dat klopt helemaal. De bedoeling was namelijk om ze te gebruiken, en niet om ze te fokken. Dat bedoel ik niet racistisch of neerbuigend, maar slaven zijn niet anders dan honden of katten, in de ogen van slavenhouders. Het feit dat er grote zwarte bevolkingsgroepen zijn in Noord- en Zuid-Amerika is een duidelijk teken dat ze het daar weliswaar niet best, maar relatief goed genoeg hadden. Hun familieleden die naar Noord-Afrika en Arabië werden afgemarcheerd, werden daar opgebruikt en dan weggegooid. Misschien is het tekenend dat Sylvana zich ernstig zal storen aan mijn taalgebruik (‘fokken’), maar het veel grovere taalgebruik van haar partijgenoten en DENK kiezers gemakshalve negeert. Voor zo’n persoon had men toen een naam: dat werd een huisneger genoemd.

Noord-Afrika was tot recent een notoir slavenoord. We noemen het nu Marokko en Tunesië, maar destijds waren dat de Barbarijse zeerover staten. Letterlijk. De marine van de Republiek heeft daar meer actie gevoerd dan in alle Nederlands–Engelse zeeoorlogen. Er was permanent een smaldeel gestationeerd in de Middellandse Zee dat daar en rondom Noord-Afrika op de Atlantische Oceaan patrouilleerde. Onze admiraal de Ruyter is een nationale held in Hongarije, omdat hij tijdens zo’n actie de vrijlating bedong van Hongaarse slaven.

Hetzelfde geldt ook voor nu Turkije, toen het Ottomaanse rijk. Dat was een grootverbruiker van slaven. Een groot op-gebruiker, want het enige wat u weggooit is de verpakking… Dus mw. Simons, als u eens wilt gaan praten met uw eigenaar… Oh, u noemt hem uw fractieleider? Wat u maar wilt. Baas mag ook, hoor.

Vandaag de dag is slavernij in het Westen ondenkbaar. Tenminste, dat was tot voor kort zo. De slavernij is niet ondanks, maar dankzij het christendom afgeschaft. Lang voordat machines het zware werk konden overnemen, waren er stromingen in de maatschappij en in alle westerse landen die slavernij verwierpen. Dat waren allemaal christenen, meestal protestanten. De reden waarom er zo veel Simonsjes rondlopen in Zuid-Amerika hebben we aan Bartolomé de Las Casas te danken. De Spanjaarden waren geen prettige mensen om voor te werken als je in eigendom was. Men ontdekte vrij snel dat de Indiaanse slaven niet lang mee gingen in de zilvermijnen van Potosi.

Bartholomé was een destijds progressieve man, die exact dezelfde resultaten boekte als de progressieven vandaag de dag boeken: een beetje lachwekkende geiten wollen sokken die gemolken worden voor wat ze waard zijn. Hij pleitte er voor om indianen menselijk te behandelen, en dat betekende uiteraard te betalen en minder uren te laten maken. De Spaanse overheid ging gedeeltelijk met hem mee en verbood om indianen in slavernij te houden. Maar verving die simpeltjes door op grote schaal zwarte slaven in te zetten… De Zuid-Amerikaanse indianen zien Bartholomé als een groot man, en de Simonsjes? Nou nee, niet direct.

Ook voor het economisch rendabeler werd om slaven door machines te vervangen waren er al stemmen die slavernij wilde afschaffen. Dat waren zonder veel uitzondering christenen. Er valt een hoop op kerken aan te merken, vooral dat ze zolang aan slavernij vasthielden. Maar het waren oprechte christenen die op het idee kwamen om slavernij af te schaffen, en dat idee in leven hielden. Een verdienste die wel even genoemd mag worden.

Na de uitvinding van de stoommachine werd het opeens stukken goedkoper om een straatarme Ier (of Duitser, of Waal, of Vlaming, etc.) naar de fabriek te halen, en die enkel te betalen voor de uren die hij werkte. Een dag vrij betekende een dag geen salaris. Tien man willen werk? Prima! Wie van jullie tien aanvaardt het laagste loon? Die krijgt vandaag de job. Morgen biedt mogelijk een ander lager, dan mag hij een dag werken. Dat is veel goedkoper dan een dure slaaf kopen. Die moet ergens slapen, eten, en als hij ziek is, moet de fabriek hem ook nog eens laten genezen. Als de arbeider er niet is, kost hij helemaal niks. Ook daar hoor je mw. Simons niet over. Want dat zijn witte mensen die het aanzienlijk beroerder hadden dan haar arme zielige voorouders, en op die manier krijgt onze Faalpiet geen aandacht.

Dankzij de mechanisatie in de industriële revolutie werd het niet alleen mogelijk om slavernij af te schaffen, het was ook nog stukken goedkoper. Dat leidde regelrecht tot de uitvinding van het communisme en haar softe variant het socialisme, want je kunt mensen tot op zekere hoogte uitbuiten. Op een gegeven moment vechten ze terug. Slaven deden dat middels opstanden en passief verzet. Daarom zijn stereotype negers altijd traag en dommig. Dat waren ze niet, maar zo deden ze zich wel graag voor.

Tijdens de industriële revolutie beleefde het geloof een periode van bloei. Men wilde graag de wereld bekeren tot het ware geloof. Nederland was tot WO2 de grootste leverancier van katholieke missionarissen, maar elke variant van het christendom deed haar best. Livingstone zelf was missionaris en een andere hele bekende was Albert Schweitzer. Omdat het economisch toch niet rendabel was, en de publieke opinie tegen slavernij, was het niet zo gek moeilijk om dat via wetgeving in eigen land af te dwingen. Daarna overal in de hele wereld.

De Britse marine heeft na de afschaffing van de slavernij overal ter zee gepatrouilleerd om slavenschepen in beslag te nemen en de lading vrij te laten. In die tijd werd de kortste oorlog ter wereld gevoerd. Als ze gaan verliezen houden Mohammedanen namelijk helemaal niet van oorlog voeren. Dus na 35 minuten ging de witte (of bruine) vlag uit. Die oorlog werd gevoerd, omdat de Britten de slavenhandel van Zanzibar niet langer tolereerden. Niet omdat ze het wilden koloniseren (dat was hooguit een extraatje) of om het christelijke geloof te verspreiden.

In het volgende stukje gaan we daar op in. De slavernij vandaag de dag in het Midden-Oosten.

Door:
H. Numan
(www.ejbron.wordpress.com)