Migratie kan geen mensenrecht zijn

(Door: Bert Dijkstra)

Het VN-migratiepact stelt dat migratie voortaan een mensenrecht zal zijn. Is het eigenlijk wel mogelijk om een dergelijk recht te verlenen? Om dit beter te begrijpen, is het noodzakelijk de achtergrond hiervan te bestuderen. Wat is recht? Wat is een mensenrecht? Is er een internationale orde die recht kan handhaven en garanderen?

Een recht is een overeenkomst tussen twee partijen die  uit vrije wil een overeenkomst aangaan en ook aanvaarden. Deze definitie is als eerste zo geformuleerd door Hobbes. Hieruit volgt dat een recht alleen kan voortvloeien uit een overeenkomst tussen mensen. Recht kan niet voortkomen uit de natuur of uit god, omdat er dan geen sprake is van wederkerigheid en aanvaarding. Als er al natuurrecht of goddelijk recht zou bestaan, dan is dat onveranderlijk, want het is niet door mensen bepaald. Het is niet mogelijk om een contract met dieren te sluiten. Dierenrecht is recht tussen mensen onderling, niet tussen mensen en dieren.

Een recht moet bovendien tot wederzijds voordeel strekken. Als de burger het recht om wapens te dragen overdraagt aan de overheid, dan moet hij daarvoor in ruil bescherming krijgen van diezelfde overheid. Als de burger de overheid het recht geeft om belasting te heffen, dan moet die burger profijt hebben van de belastingheffing. Een koopovereenkomst is een overeenkomst waarbij een partij iets levert (een goed of een dienst) en een andere partij daarvoor betaalt. Een overeenkomst die voor een partij lasten betekent en voor een andere partij baten, is geen recht, maar een eenzijdige verplichting.

De overdracht van recht van burger naar overheid heet het sociaal contract. Het kan alleen bestaan tussen burgers die dezelfde overheid delen. Omdat alleen een nationale overheid de handhaving en nakoming van rechten kan handhaven, is er alleen sprake van rechten indien deze zijn overeengekomen binnen een staat.

Mensenrechten zijn rechten die bij wet geregeld zijn in een internationaal verdrag, omdat ze geacht worden voor ieder mens te gelden, ongeacht nationaliteit, religie of huidskleur. Mensenrechten zijn niet de uitkomst van een sociaal contract tussen burgers en hun eigen overheid. Mensenrechten zijn afspraken tussen staten onderling. Juist omdat er grote verschillen bestaan tussen de rechtsopvattingen van bepaalde landen zijn mensenrechten zo algemeen mogelijk gehouden.

Mensenrechten zijn een geliefd onderwerp voor NGO’s als Amnesty International, omdat ze de mogelijkheid scheppen om de natiestaat te omzeilen. Er ontstaat als het ware een parallelle rechtsorde naast de nationale wetgeving, zodat de mogelijkheid ontstaat dat deze twee rechtsordes met elkaar in conflict komen.

Het centrale probleem dat ontstaat, is de kwestie van de soevereiniteit. Een staat is soeverein en neemt beslissingen op basis van zijn eigen overwegingen en belangen. Het toekennen van een recht betekent in feite het afstaan van een stukje soevereiniteit. In artikel 13 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat dat een ieder het recht heeft om zijn land te verlaten en daar weet terug te keren. Dit betreft toerisme en zakelijke reizen, geen recht van migratie. Het recht op migratie betekent blijvende vestiging in een land naar keuze, zonder daar enige voorwaarden aan te stellen, zoals een geldige legitimatie, een verblijfsvergunning, een werkvergunning.

Als het recht op migratie een mensenrecht zou zijn, dan ontstaat er een conflict met de nationale soevereiniteit van het land waarheen gemigreerd wordt. Het ontvangende land kan een visum weigeren voor toeristen en zakenlui, want dat is niet in strijd met art. 13 van de UVRM. Zonder visum kan iemand niet reizen, althans niet legaal. In de UVRM is ook geregeld dat een ieder recht heeft op arbeid (art. 23 UVRM) en op een redelijke welvaart en medische zorg (art. 25 UVRM). In de huidige situatie kunnen deze ‘universele’ rechten nog niet opgeëist worden door een willekeurige migrant, omdat er nu nog onderscheid wordt gemaakt tussen legale en illegale migratie.

In het VN-migratiepact verdwijnt echter het onderscheid tussen legale en illegale immigratie (doel 7, punt 23b). Het toverwoord is hier legale migratie: door het pact wordt iedere Afrikaan die een stap ergens op de bodem van de EU zet plotseling iemand met alle rechten op levenslang verblijf en verzorging. Volgens het Pact is hij immers legaal en valt hij in het aankomstland onder art. 23 en 25 van het UVRM.

Als hij niet terug wil – en waarom zou hij dat willen? – dan kan niemand hem dwingen. Er zullen ongetwijfeld voldoende linkse rechters zijn die het VN-migratiepact zullen uitleggen als een puur rechtskundige kwestie. Zonder enige consideratie voor de natiestaat of de belastingbetalers die  de salarissen van de rechters betalen. En de media die nu zo zorgvuldig en onpartijdig het bestaan van het VN-migratiepact weghouden bij de burger, zullen, als de migratiestroom weer aanzwelt, even zorgvuldig en onpartijdig de burger voorhouden dat er nu eenmaal een internationaal verdrag ligt dat nagekomen moet worden. En de politici, die ons nu voorhouden dat het ondertekenen van het migratiepact een daad van menselijkheid is, zullen de belastingbetaler gaan bestoken met het verwijt dat het verzet tegen uitvoering van het migratiepact wederom ‘onmenselijk’ is.

Migratie kan geen mensenrecht zijn, omdat het een aantasting betekent van de soevereiniteit van het aankomstland. Er is geen sociaal contract met migranten. De verplichtingen liggen bijna volledig eenzijdig bij het aankomstland. Het is in de huidige situatie al zo dat Marokko weigert om honderden illegale migranten uit dat land terug te nemen. Dit zal alleen maar erger worden. Maar na tekening van het migratiepact kan Marokko iedereen weigeren: het Pact is immers niet bindend…ook  niet voor herkomstlanden. Maar de UVRM is wel degelijk bindend.

In 1974 hield de VN een Bevolkingsconferentie in Boekarest. De westerse landen stelden voor dat de Afrikaanse landen meer aan beperking van de bevolkingsgroei zouden doen. De Afrikaanse leiders weigerden dat domweg. Dit had tot gevolg dat de laatste Bevolkingsconferentie werd gehouden in 1994, omdat men in Afrika toch geen boodschap had aan bevolkingsbeperking. De Afrikaanse vrouw kreeg in 1974 gemiddeld 7 kinderen en dat is nog steeds zo. Dit heeft tot gevolg dat de helft van de Afrikaanse bevolking jonger is dan 20 jaar en weinig toekomstperspectief heeft, omdat de bevolking sneller groeit dan de economie.

Slechts 10 tot 20 % van hen heeft de middelbare school afgerond. Volgens de Wereldbank is 60 tot 80 % van de jongeren in Afrika werkloos of doet laagbetaald werk voor familie. (bron: Africa Renewal)

Van de gehele Afrikaanse bevolking overweegt gemiddeld 16 % te emigreren en daarvan weer ziet 20 % Europa als de meest aantrekkelijke bestemming (bron: Afrobarometer). In aantallen komt dat neer op 35 miljoen Afrikanen. Volgens ditzelfde onderzoek is voor bijna 80 % van deze mensen de motivatie economisch: het zoeken van werk of het ontsnappen aan armoede. In het VN-migratiepact wordt de weg voor hen vrijgemaakt, want het Pact maakt ook migratie mogelijk “als de migrant zijn land verlaten heeft vanwege natuurrampen en andere onzekere situaties”. De vraag is: wie beoordeelt dat? Is overbevolking een natuurramp? Armoede en werkloosheid  zijn ongetwijfeld “onzekere situaties” – valt dus ook onder de werking van het Pact?

Het Pact gaat echter nog verder: ook mensen die hun land willen verlaten als gevolg van ‘langzame’ natuurrampen zoals klimaatverandering, bodemverslechtering, droogte en zeespiegelstijging vallen voortaan onder de nieuwe regeling (Global Compact for Migration, doel 5, bepalingen 21g en 21h). Ook hier dringt de vraag zich op: wie beoordeelt dat? En in het geval van een verschil van mening tussen aankomstland, migrant en herkomstland, moet er dan een geschillencommissie ingesteld worden?

Conclusie: in het VN-migratiepact zijn de formuleringen zo ruim en de bepalingen zo eenzijdig, dat de gevolgen ervan niet te overzien zijn. Handhaving en nakoming zullen onuitvoerbaar blijken en tot enorme spanningen in de politiek leiden.

Door:
Bert Dijkstra
(voor www.ejbron.wordpress.com)