LONGREAD: “Vrucht van de boom” (17)

(Door: “Henk der Niederländer”)

Lees hier deel 1 t/m 16 van “Vrucht van de boom”

Slag bij Hattin in 1187

In 1187 waren de Kruisvaarders in Jeruzalem, sinds zij het bevrijdden in 1099, meer dan negen decennia de baas geweest. Ze hadden het versterkt door het verhogen van de wallen, ze groeven er een gracht omheen en maakte hun positie onaantastbaar. Saladin wist heel goed dat hij een nederlaag tegen de Kruisvaarders zou lijden en daarom nam hij zijn toevlucht tot een list, zoals de moslims wel vaker deden. De moslims versloegen de Kruisvaarders bij de Horens van Hattin ten noordwesten van het meer van Galilea. Ze maakten als lokaas gebruik van een replica van het zogenaamde Ware Kruis om ze uit Jeruzalem weg te lokken, in wat een van de belangrijkste veldslagen was in de middeleeuwse geschiedenis van het Midden Oosten. Saladin versloeg door deze list het Kruisvaardersleger en vervolgens marcheerde hij naar Jeruzalem, dat was ontdaan van troepen die in de Slag bij Hattin waren omgekomen. Alle gevangenen werden naar Mekka gebracht en tot grote vreugde van de Mohammedanen werden ze daar ter dood gebracht. 

Maar ook al verloren ze Jeruzalem, de Kruisvaarders wisten niet van opgeven. Ze voerden de ene veldtocht na de andere om het Heilige Land terug te veroveren. Ze kregen Jeruzalem nooit terug, maar er was continu bloedvergieten tussen de moslims en de christenen. De Europeanen organiseerden in de volgende honderd jaar nog een reeks Kruistochten tegen de moslims, maar ze hebben het initiatief nooit meer teruggekregen. Beperkt tot de kust, bezetten ze kleine gebieden tot hun definitieve nederlaag tegen de Egyptische Mamelukken aan het eind van de dertiende eeuw. Ten slotte viel in 1291, ruim een eeuw na de Slag bij Hattin in 1187, het laatste Kruisvaardersbolwerk Acco, waarmee een einde kwam aan de Kruistochten.

Oorzaak en gevolg van de Kruistochten 

Wie is in de oorlog tussen moslims en christenen het slachtoffer geweest en wie de agressor? Toen Kalief Omar in 634 Jeruzalem veroverde, was de stad voor meer dan drie eeuwen christelijk geweest. Kort daarna waren de volgelingen van de Profeet de kerken van Egypte binnengevallen en hadden ze vernietigd. Daarna vielen ze de Berbers aan en veroorzaakten het uitroeien van het christendom in plaatsen als Tripoli en Hippo Regius, dat bisschoppen had voortgebracht als Augustinus. Later was het de beurt aan Spanje, Sicilië en Griekenland. Ook de landen in Anatolië, waar door Paulus de Christelijke gemeentes waren opgericht, waren in ruïnes veranderd. Na zeven eeuwen van aanvallen en belegeringen capituleerde Constantinopel uiteindelijk in 1453 en werd het omgedoopt tot Istanbul. De islamitische dreiging bereikte de Balkan via Kosovo, Albanië, Servië, Bosnië, Kroatië, maar op wonderbaarlijke wijze werd de aanval tegengehouden en teruggeslagen voor de poorten van Wenen.

In de achtste eeuw hadden islamitische legers heel christelijk Noord-Afrika en Spanje veroverd. In de elfde eeuw veroverden de Seltsjoeken Klein-Azië, het huidige Turkije, dat christelijk was geweest sinds de tijd van Paulus. Het Oost-Romeinse Rijk, beter bekend als het Byzantijnse Rijk, werd teruggebracht tot iets meer dan Griekenland. Uit wanhoop stuurde de keizer in Constantinopel een verzoek aan de christenen van West-Europa om hen te vragen hun broeders en zusters in het Oosten te steunen. Dat was de aanleiding tot de Kruistochten. Ze waren niet het geesteskind van een ambitieuze Paus of van roofzuchtige ridders, maar het was een antwoord op meer dan vier eeuwen van veroveringen, gedurende welke de moslims twee derde van de oude christelijke wereld hadden vernietigd.

Wij moeten ons realiseren dat de Kruisvaarders ons gered hebben van de islam. Wij zijn de Kruisvaarders daarvoor dank verschuldigd. De jihadi’s waren aanvallers, terwijl de Kruisvaarders verdedigers waren. De Kruistochten ontstonden om de moslims een antwoord te geven op deze niet uitgelokte aanval. De Kruistochten werden helaas met de normen van de middeleeuwen uitgevoerd, maar waren niet wreder dan de gebruiken van die tijd; ze wisten niet beter.

Conclusies over de Kruistochten 

De Kruistochten worden over het algemeen beschouwd als een reeks heilige oorlogen tegen de islam onder leiding van de Pausen en werden uitgevochten door religieuze fanatici. Zij waren de belichaming van eigengerechtigheid en intolerantie. Het zou een zwarte vlek op de geschiedenis van de Rooms-katholieke kerk en de westerse beschaving zijn geweest. Voor zover het de moorden op de Joden onderweg betreft, is dit juist. Maar wat is de waarheid over de Kruistochten als oorlogen tegen de islam en zouden er Kruistochten zijn gehouden als de islam niet had bestaan?

Om te beginnen waren de Kruistochten in elk opzicht defensieve oorlogen. Ze waren een directe reactie op moslimagressie en een poging om de islamitische veroveringen van de christelijke landen terug te draaien. Christenen in de elfde eeuw waren geen paranoïde fanatici, want de moslims maakten jacht op hen. Hoewel sommige individuele moslims vreedzaam waren, werd de islam uit oorlog geboren en volhardde daarin. Vanaf de tijd van Mohammed tot de dag van vandaag was altijd het zwaard het middel van de islamitische expansie. De christelijke wereld was dus een belangrijk doelwit voor de eerste kaliefen en dat zou zo blijven voor alle moslimleiders in de komende anderhalf duizend jaar tot vandaag toe.

Met een enorme energie sloegen de krijgers van de islam kort na de dood van Mohammed in op de christenen. Ze waren zeer succesvol en Palestina, Syrië en Egypte, eens de meest christelijke gebieden in de wereld, bezweken snel. Toen de Kruisvaarders zich uiteindelijk moesten terugtrekken uit het Heilige Land, beschouwden de Arabische historici de Kruisvaarders als een kleine irriterende invasie, lang niet zo ernstig als de bedreiging van de Mongolen in de dertiende en veertiende eeuw. Zonder islam zouden er echter geen Kruistochten zijn geweest.

Hoewel de Kruistochten geen blijvende resultaten hebben bereikt in termen van militaire verovering, waren zij belangrijk in de ontwikkeling van de handel en hun lange termijn effecten op de westerse samenleving zijn enorm. Voor het Westen echter was het belangrijkste effect de opening van de oostelijke Middellandse Zee voor de Europese scheepvaart. De Venetianen en Genuezen vestigden handelskolonies in Egypte en luxe goederen uit het Oosten vonden hun weg naar de Europese markten. In de geschiedenis van de Middeleeuwen was dit veel belangrijker dan kortstondige veroveringen. Controle over de Aziatische handel werd een steeds terugkerend thema in de latere betrekkingen tussen de Europese landen en het Oosten en zou in de negentiende eeuw leiden tot wijdverbreide westerse interventie.

In religieuze termen verhardde door de Kruistochten de islamitische houding tegenover christenen en dat leidde tot meer bloedvergieten toen de moslims na de Kruistochten Oost- en Zuid-Europa binnenvielen. De Kruistochten bleken een mislukking in hun doelstelling van de bevrijding van het Heilige Land, omdat Jeruzalem binnen een eeuw na haar bevrijding van de islamitische bezetters weer aan hen terugviel. De westerse beschaving vocht zich vrij uit de doodgreep die de islam opgelegde aan dat deel van de niet-islamitische wereld. De Kruistochten konden het Heilige Land niet voor lang bevrijden, maar stopten de moslims in hun voortgang, vertraagden hun opmars en behoedden Europa voor de islam. De Kruisvaarders hebben ons gered van een somber en bloedig lot!

Mongoolse aanval op de islam 

Een opeenstapeling van klachten leidde vanaf ca. 1200 tot de Mongoolse aanval op de islam, die in 1258 culmineerde in de plundering en het uitmoorden van Bagdad onder Hulagu Khan, die hierbij werd aangemoedigd door zijn Perzische nestoriaanse christelijke vrouw. Deze aanval was feller dan de Kruistochten en heeft de islam bijna uitgeroeid. Veel moslimhistorici zien de Mongolen als rovers en plunderaars. Ze vertellen ons dat de Mongolen net zo waren als de Goten en Vandalen, die gevestigde rijke beschavingen vernietigden met behalen van buit als enig doel. De Mongoolse aanval op de islam was echter een reactie op de islamitische aanvallen van 650 tot 1250 op West-Mongolië en China.

In de 13^e eeuw besloten de Mongolen uiteindelijk om de moslims te bestrijden, die gedurende zeshonderd jaar vanuit Kazachstan invallen deden. In deze periode van zeshonderd jaar had het nestoriaanse christendom bij de Mongoolse elite ook enige vooruitgang geboekt, zeker bij de Kereit clan en vooral bij de vrouwen in de Koninklijke familie. De Perzische christelijke identiteit van Dokuz Khatun, de vrouw van Hulagu, is gedocumenteerd. Verder zien we andere opmerkelijke christelijke Mongolen zoals Kitbugha en Il-Siban, respectievelijk de militaire commandant van Syrië in 1260 en de gouverneur van Damascus, die ook Mongoolse nestoriaanse christenen waren.

Djengis Khan 

In 1200 werd een Mongool genaamd Temujin verheven tot Khan. Hij was een vazal van Ong Khan. In 1202 versloeg Temujin de Tataren en door dit succes verklaart de ouder wordende Ong Khan hem tot zijn adoptiefzoon en erfgenaam. Na een machtsstrijd met Ong Khan’s natuurlijke zoon Senggum nam de geadopteerde zoon Temujin in 1206 de titel Universele Heerser aan, wat zich vertaalt naar Djengis Khan.

De directe aanleiding voor de Mongolen om de islam aan te vallen, was de provocatie van een Mongoolse karavaan van enkele honderden handelaren, die aankwam in de eerder verworven Centraal-Aziatische provincie Khwarazmian bij Samarkand. De Sultan van dit Koninkrijk beweerde dat er spionnen waren in de karavaan. Djengis Khan zond gezanten en de Sultan doodde de leider van de gezanten en verbrandde de baarden van de anderen en stuurde ze toen terug naar Djengis Khan. Deze belediging was de druppel die de emmer deed overlopen en Djengis nam wraak door zijn leger in de richting van het Perzische Rijk te sturen.

In de koudste maand van het jaar verplaatsten de Mongolen zich zonder bagage door de woestijn naar Transoxanië en vertraagden toen het tempo tot dat van de kooplieden, voordat ze zich als strijders bekend maakten bij de kleinere steden van het rijk van de Sultan. Hun strategie was om hun tegenstanders door angst te zaaien, zonder strijd tot overgave te dwingen. Wie zich niet verzette, werd gespaard, degenen die zich verzetten werden vermoord als een voorbeeld voor anderen, wat velen in paniek op de vlucht joeg. Het bericht verspreidde zich van de steden aan de grens tot de belangrijkste stad Bukhara. De mensen in Bukhara opende de poorten voor de Mongolen en gaven zich over. Djengis Khan vertelde hen dat het gewone volk niet in gebreke was gebleven, maar dat de hoog geplaatsten onder hen grote zonden hadden begaan en dat God hem en zijn leger als straf stuurde. Na de val van Bukhara gaf de hoofdstad van de Sultan, Samarkand, zich ook over en de Sultan vluchtte.

Djengis Khan en zijn leger trokken dieper het rijk van de Sultan binnen, eerst naar Afghanistan en toen naar Perzië. Er wordt gezegd dat de Kalief in Bagdad vijandig was tegenover de Sultan en dat hij Djengis Khan steunde en stuurde hem een regiment Europese Kruisvaarders die hij gevangen hield. Djengis had echter geen behoefte aan infanterie en gaf hen de vrijheid en terug in Europa verspreidden zij het nieuws van de Mongoolse veroveringen.

Djengis Khan had 100.000 tot 125.000 ruiters en samen met zijn Oeigoerse en Turkse bondgenoten, ingenieurs en Chinese artsen; een totaal van 150.000 tot 200.000 man. Sommige steden hadden zich zonder strijd overgegeven. In de steden die de Mongolen werden gedwongen te veroveren, doodde men de weerbare mannen. Djengis verdeelde de overlevenden naar hun beroep en de geletterden en iedereen die verschillende talen kon spreken. De rijken en machtigen doodde hij, omdat de heersers die hij had achtergelaten na de verovering van de Tangut en Ruzhen hem, kort nadat zijn leger zich had teruggetrokken, hadden verraden.

Gemiste kans op een verbond tussen Mongolen en Kruisvaarders in 1246 

Nadat de Mongolen het islamitische rijk van Khwarazmian in Centraal-Azië hadden vernietigd, polsten zij de Kruisvaarders en via hen de Paus voor een brede anti-islamitische alliantie. Paus Innocentius IV, aan wie was meegedeeld dat de Mongolen het christendom goed gezind waren, zond hen Giovanni di Pianocarpini, een Franciscaan, en Nicolas Ascelin, een Dominicaan, als ambassadeurs. Pianocarpini was op 8 april 1246 in Karakorum, op de dag van de verkiezing van de grote Khan, maar er kwam niets terecht van deze eerste poging om met de Mongolen een alliantie te smeden tegen de moslims. Vanaf het einde van de dertiende eeuw waren vele missionarissen met succes doorgedrongen in het Mongoolse Rijk in Perzië, evenals in China. Franciscus van Assisi en Raymond Lully hadden tevergeefs gehoopt de Mongolen tot het christendom te kunnen bekeren.

Tijdens het pontificaat van Johannes XXII (1316-34) waren er permanente Dominicaanse en Franciscaanse vertegenwoordigingen in Perzië, China, Tatarije en Turkestan en in 1318 werd het aartsbisdom van Sultanieh in Perzië opgericht. In China werd Giovanni de Monte Corvino aartsbisschop van Cambaluc (Beijing), hij organiseerde de religieuze hiërarchie, stichtte kloosters en bekeerde belangrijke mensen tot het christendom, met inbegrip van de grote Khan zelf. Het verslag van de reis van Ordericus de Pordenone door Azië, tussen 1304 en 1330, laat zien dat het christendom vaste voet had in Perzië, Centraal-Azië en Zuid-China.

In het begin van de veertiende eeuw leek de ontwikkeling van het christendom in het Oosten verzekerd. Helaas leden de Mongolen in 1260 een nederlaag in de Slag van Ayn Jalut en traden er interne veranderingen in het Westen op die de politieke invloed van de Pausen verzwakte. Dit leidde tot een geleidelijke stopzetting van de contacten tussen het christendom en de grote Khan van de Mongolen. De enigen die het christendom aannamen, waren de Bulgaarse Turken. Uiteindelijk is de voorgenomen alliantie met de Mongolen nooit volledig gerealiseerd. Tevergeefs zond Argoun Khan van Perzië van 1285 tot 1288 de nestoriaanse monnik Raban Sauma als ambassadeur naar de Paus en de vorsten van het Westen. Vage antwoorden van de Paus en het feit dat de meeste Mongolen langzamerhand bekeerd werden tot de islam stopten deze ontwikkelingen.

Belangrijk onder de Mongolen die tot de Islam waren bekeerd, was Timoer Lenk (Amir Timur), die zijn vijandigheid tegenover de christenen liet zien door Smyrna van de Kruisvaarders af te nemen. Dit was de definitieve breuk tussen de christenen en de heidense Mongolen en voortaan werden de meeste Mongolen tot de islam bekeerd, met uitzondering van het eigenlijke Mongolië. De islamitische Mongolen waren de Kazakken, Ughirs, Oezbeken, Tadzjieken en Khirgizen van vandaag. Toen de Mongolen van de islamitische vijand verloren, verloren de Kruisvaarders hun laatste potentiële bondgenoot en mede daardoor kwam er tegen het einde van de 13e eeuw een einde aan de Kruistochten.

Een verbond tussen Mongolen en Kruisvaarders had in de 13e eeuw de mogelijkheid om de islamitische bedreiging van de beschaving weg te vagen. Maar beide partijen bleken niet verder te kijken dan hun directe belangen. Het gevolg was dat zowel de Mongolen als de Kruisvaarders door de moslims individueel werden verslagen. De moslims hadden na de Kruisvaarders en de Mongoolse overwinningen op de islam slechts een eeuw nodig om zich te hergroeperen. Zij begonnen daarna hun volgende invasie van Europa, die in 1453 uitliep op de val van Constantinopel.

De Mongoolse ontmoeting met de Georgische Kruisvaarders 

Terwijl Djengis Khan zijn veroveringen in Perzië en Afghanistan consolideerde, trok een leger van 40.000 Mongoolse ruiters door Azerbeidzjan en Armenië. Ze versloeg de Georgische Kruisvaarders, veroverde een Genuese handelspost in de Krim en bracht de winter door langs de kust van de Zwarte Zee. Toen ze op weg naar huis waren, stuitten ze op een leger van 80.000 man onder leiding van prins Mistitslav van Kiev. In de strijd aan de Kalka rivier in 1223 versloegen de Mongolen het staande leger van de prins, omdat ze lichter en meer mobiel waren en achtervolgden en doodden ze hem.

In 1225 ging Djengis Khan terug naar Mongolië. Hij heerste nu over alle landen tussen de Kaspische Zee en Beijing. Hij zag er naar uit dat de Mongolen zouden profiteren van de karavaanhandel en ze legden schatting op aan de agrarische bevolking in het westen en het oosten. Hij creëerde een efficiënt postsysteem met pony’s. Omdat hij geen verdeeldheid wenste op grond van religie, verklaarde hij vrijheid van godsdienst in zijn rijk. Om orde en welvaart te bevorderen, verbood hij leger en lokale ambtenaren om misbruik te maken van het volk. Maar al gauw was Djengis Khan weer in oorlog. Hij meende dat de Tangut niet aan hun verplichtingen voldeden en in 1227, rond de leeftijd van vijfenzestig, terwijl hij de strijd leidde tegen de Tangut, viel Djengis Khan van zijn paard en stierf.

De Mongolen belegeren en veroveren Bagdad in 1258 

Ter gelegenheid van de dood van Djengis Khan kwamen de Iraniërs in opstand en wierpen het regime van hun Mongoolse heersers omver en vermoordden de Mongoolse garnizoenen. In antwoord daarop begon Hulagu Khan, de kleinzoon van Djengis, een tweede invasie van Iran. Hulagu vroeg de Abbasiden Kalief Al-Muta’sim, de zevenendertigste van zijn dynastie, de Mongoolse soevereiniteit te erkennen, zoals zijn voorgangers ooit de soevereiniteit van de Seltsjoeken hadden erkend. De Kalief stuurde Hulagu Khan als antwoord dat elke aanval op zijn hoofdstad de gehele islamitische wereld zou mobiliseren, van India tot Noordwest-Afrika.

Niet in het minst onder de indruk maakte Hulagu Khan zijn voornemen bekend om Bagdad met geweld in te zullen nemen. Tegen eind 1257 ging hij met honderdduizenden Mongoolse ruiters in de richting van Bagdad. Onderweg vernietigden ze het Assassijnse heiligdom in Alamut en plunderden de bibliotheek. De Assassijnen vormde een islamitische sekte die aan het eind van de elfde eeuw werd geleid door Hasan al-Sabah. Ze worden veelal als de sekte der Nizari’s aangeduid. Ze waren vooral vertegenwoordigd in (het huidige) Syrië en Iran. In Europa werden ze voor het eerst beschreven door Marco Polo. Het bloedbad onder de Assassijnen in Alamut liep vooruit op wat snel daarna in Bagdad zou komen, de zetel van het islamitische Kalifaat.

Tegen het einde van 1257 leidde Hulagu Khan honderdduizenden Mongoolse cavaleristen in de richting van de Abbasidische hoofdstad. Hij had de stad vanuit alle richtingen ingesloten en dat bracht de Abbasidische Kalief in een onmogelijke positie. Uit angst dat Bagdad zou worden vernietigd, kwamen de Kalief en zijn drie zonen op zondag 10 februari 1258 naar buiten. Met hem kwamen er drieduizend edelen, imams en andere hoogwaardigheidsbekleders de stad uit. Toen de Kalief bevend van angst bij Hulagu Khan kwam, vroeg deze vriendelijk naar zijn gezondheid. Daarna zei hij tegen de Kalief:  “Vertel de mensen hun wapens neer te leggen en naar buiten te komen zodat we een telling kunnen maken.”

De Kalief liet in de stad aankondigen dat de mensen hun wapens moesten neerleggen en naar buiten komen. De verdedigers van de zetel van de Kalief ontwapenden zichzelf en kwamen in drommen naar de Mongolen. Maar Hulagu was niet van plan zijn woord te houden. Zodra ze waren ontwapend werden alle islamitische strijders vermoord. Daarna waaierde de Mongoolse horde uit door de stad. Alle inwoners van Bagdad, mannen, vrouwen en kinderen, werden in koelen bloede vermoord. Hoe afschuwelijk deze daad ook was, de Mongolen betaalden met deze daad zeshonderd jaar islamitisch bloedvergieten terug. In twee dagen werden in Bagdad bijna tachtigduizend mensen vermoord. Alleen de christelijke gemeenschap werd gespaard, dankzij de voorspraak van de christelijke vrouw van de Khan.

Door:
“Henk der Niederländer”
(voor www.ejbron.wordpress.com)