Het Joodse volk en hoe Israël ontstond: de Joden zullen hun staat hebben

“De Joden die willen, zullen hun staat hebben” (citaat van Theodor Herzl).

De kleine paardenhandelaar uit Lublin, de donkere Jemenitische schaapherder, de blonde advocaat uit Berlijn en de arts met blauwe ogen uit Wenen, wat hebben zij gemeenschappelijk? Puur qua uiterlijk bekeken zijn ze net zo verschillend als Britten en Zuid-Italianen, als Finnen en Arabieren, als Zuid-Amerikanen en Duitsers. Waaruit bestaat de verenigende band, die de over de wereld verstrooide Joden gedurende een periode van meer dan 1800 jaar bijeenhield? Welke waren de drijvende krachten, die de historische continuïteit van dit volk in stand hielden, ook al ontbraken de staat en het staatsgebied? Zeer zeker heeft het antisemitisme van de gastvolkeren bijgedragen aan de Joodse eensgezindheid. Maar het getto kozen de Joden zelf. De historische belevenis van de diaspora, de duizenden jaren durende afzondering van de overige volkeren hield het Joodse volksbewustzijn wakker.

Het Joodse volk wordt over het algemeen met de Arabieren tot het Semitische ras gerekend, hoewel de moderne Joden maar heel weinig gemeenschappelijks hebben met de Arabische volkeren. Deze kwalificatie is daarom helemaal niet van belang. Belangrijk is, dat de Joden, hoezeer ze in de Oudheid ook een “mengvolk” mochten zijn, zich in ieder geval sinds hun verstrooiing in getto´s opsloten, slechts zelden de vermenging met de gastvolkeren aangingen en zich door zich te houden aan de Mozaïsche wetten van de omgeving afzonderden. Het Jodendom als zodanig is meer dan een religiegemeenschap, het is een antropologische eenheid!

Is dus de zionistische beweging alleen maar puur toevallig tegen het einde van de 19^e eeuw ontstaan? Het Zionisme werd veroorzaakt door het antisemitisme onder de gastvolkeren. Er bestaat echter nog een verklaring voor het op dat moment niet toevallige ontstaan van de zionistische beweging. In de 19^e eeuw werden niet alleen de middeleeuwse fortificaties neergehaald, maar ook de geestelijke muren tussen de verschillende maatschappelijke klassen. In de wetgeving van de rechtsstaat en in de economische sfeer van het moderne kapitalisme was geen plaats meer voor het getto.

In het Westen bevond zich een min of meer geassimileerde Joodse minderheid, die in Duitsland keizerlijk, in Oostenrijk keizerlijk en koninklijken in Groot-Brittannië pro-Brits gezind was. Uit deze lagen van de samenleving ontwikkelde zich de scherpste vijandschap tegen de joodse dissimilatietendensen, omdat de tot hoge posities in de hiërarchie van de gastvolkeren gekomen Joden voor een zeer onaangenaam gewetensconflict werden geplaatst. Het zionisme was nu echter anderzijds de uitweg, die aan het Joodse volk voortbestaan verzekerde als het getto ooit helemaal mocht verdwijnen. Nadat de Verlichting en atheïstische invloeden bij een groot deel van de Joden tot een afwending van de Mozaïsche wetgetrouwheid hadden geleid, kon alleen een eigen staatswezen het Jodendom behoeden voor het lot van de tien verdwenen stammen. Palestina was al eeuwenlang een land zonder Joden en de Joden een volk zonder land.

Niet in West-Europa, wel echter in de Oost-Europese getto´s bleef het geestelijke verband met Erez Israel bestaan. Om de historische aanspraak op Palestina te onderbouwen, probeerde de zionistische propaganda te bewijzen dat het Jodendom Palestina nooit geestelijk opgegeven zou hebben. In dit land zouden altijd Joden hebben geleefd…! Er zouden duizenden naar Palestina zijn gekomen “om in het heilige land te sterven” en alleen de moeilijkheden van een lange reis zouden de Joden eraan hebben gehinderd om Palestina al vroeger in bezit te nemen. Deze opvatting houdt nauwelijks stand tegen een kritische beoordeling. Rond het midden van de 19^e eeuw was de Joodse minderheid in Palestina niet groter dan in welk ander Voor-Aziatisch land dan ook, in ieder geval wezenlijk kleiner dan in talrijke Poolse en Russische steden.

In de historische ontwikkeling van een volk wordt een geestelijke beweging vaak op meerdere plaatsen tegelijk veroorzaakt. Haar dragers verbreiden zonder het van elkaar te weten eenzelfde soort ideeën en haar doorbraak vindt altijd dan plaats als de tijd daarvoor rijp is. De oprichter van het Zionisme, Theodor Herzl, een Weense journalist, publiceerde in februari van het jaar 1896 onder de titel “De Jodenstaat” een programmatische oproep aan het Jodendom. Herzl wist niet dat dertig jaar voor hem de orthodoxe rabbijn Z.H. Kalischer in Thorn had opgeroepen tot de oprichting van een kolonisatiemaatschappij voor Palestina, dat er van de hand van de Duitse socialist Moses Hess uit Bonn sinds 1862 een boek genaamd “Rome en Jeruzalem” bestond en dat de latere leider van de Duitse zionisten, Max Bodenheimer, drie jaar voor hem onder de titel “Waar naartoe met de Russische Joden” een vestiging in Syrië en Palestina had aanbevolen. Ook het pamflet “auto-emancipatie” uit het jaar 1882 van Dr. Leo Pinsker kende hij niet, net zomin als de kolonisatiemaatschappij van baron Edmund de Rothschild in Palestina.

Theodor Herzl had als correspondent van de “Wiener Neue Presse” het Dreyfuß-proces in Parijs gevolgd en was daar tot de overtuiging gekomen dat het antisemitisme onder de gastvolkeren een blijvend en voortdurend verschijnsel zou zijn, waaraan de Joden alleen zouden kunnen ontsnappen als ze zich op zichzelf zouden bezinnen en een eigen staatswezen zouden oprichten. Herzls stap in de openbaarheid werd echter ook geïnspireerd door de zich tegen het einde van de 19^e eeuw ophopende pogroms in Rusland. Palestina werd in Herzls geschrift nog niet eens genoemd. Het was niet alleen de briljante stijl van de journalist Herzl, die tot een doorslaggevend succes leidde, maar ook het feit dat de maker bereid was om op de woorden daden te laten volgen. Als afstammeling van een hoge Weense familie was hij bovendien in staat om betrekkingen aan te knopen met de hoogste kringen.

Herzl organiseerde het eerste Zionistische Wereldcongres

Op 29 augustus 1897 kwamen er in Bazel 197 gedelegeerden uit de meeste grote landen van de wereld bijeen. Dit congres formuleerde het doel van de beweging: “De schepping van een publiekrechtelijk beveiligd thuisland voor het Joodse volk in Palestina.” Om dit doel te realiseren gebruikte Herzl ook zijn persoonlijke kennis de groothertog van Baden, die voor hem een ontmoeting met keizer Wilhelm II mogelijk maakte tijdens een reis naar Constantinopel en Jeruzalem. Later lukte het Herzl ook om de sultan te ontmoeten.

Gesprekken met staatshoofden hadden echter weinig praktisch succes. Het is tekenend, dat voor de Joden uit het Westen Palestina slechts als één van de mogelijkheden voor de schepping van de Jodenstaat beschouwden, terwijl voor de getto-Joden van het Oosten een ander thuisland dan dat in Palestina niet ter sprake kwam. “De tijd, waarin onze voorouders Palestina bewoonden, is voor ons oneindig ver weg. Na het bezoek aan Palestina was het voor mij duidelijk hoe moeilijk het voor de West-Europese Joden zou moeten zijn om zich tot het zionisme te bekennen”, schrijft Bodenheimer. En Herzl stelt zich in zijn utopische roman “Alt-Neuland” een toekomstig Joods thuisland zonder speciale Joodse cultuur of Hebreeuwse taal voor en schrijft: “Een ieder behoudt zijn taal, die het lieve thuis van zijn gedachten is.”

De botsing tussen Joden uit het Oosten en Joden uit het Westen binnen de zionistische beweging kwam in volle hevigheid tot uiting, toen tijdens het latere zionistencongres de Britse regering Oeganda als vestigingsgebied voor de Joden aanbood. Vooral de Russische joden verzetten zich ondanks de toenemende pogroms in hun land hardnekkig tegen het onmiddellijk te realiseren Oeganda-project. Chaim Weizmann, afkomstig uit de harde omstandigheden van de Wit-Russische getto´s van Motol, hield een vlammende toespraak tegen Oeganda. Vele jaren later schreef hij in zijn memoires: “Herzl was een organisator, maar hij kwam niet uit het volk en begreep daarom niet van welke soort de krachten waren die in dit volk sluimerden.” Weizmann emigreerde eerst van Rusland naar Duitsland, was daarna privédocent in Genève en tenslotte chef van een laboratorium in Groot-Brittannië. Hoe is het te verklaren, dat een in Engeland onbekende Oost-Europese Jood zonder enige betrekkingen en – zoals hij vrijmoedig verklaarde – zonder beheersing van de Engelse taal in staat was om contact op te nemen met de hoogste top van het Engelse wereldrijk, ja, deze zelfs kon beïnvloeden dat het uiteindelijk tot de historisch beslissende Balfour-verklaring kwam?

Het lukte Weizmann om tijdens de wereldoorlog een belangrijke uitvinding te doen. De productie van grote hoeveelheden aceton d.m.v. een fermentatieproces. De Engelse marine had dringend behoefte aan aceton als oplosmiddel voor de productie van rookzwak buskruit. Met deze uitvinding verschafte Weizmann zich toegang tot het Ministerie van Marine bij Churchill en Balfour. Daarbij komt nu nog een ander belangrijk feit: de geestelijke verbinding tussen het Jodendom en het Puritanisme. Het lukte Weizmann blijkbaar al in het jaar 1906 om naar aanleiding van de eerste ontmoeting met Balfour, zelfs in slecht Engels de vrome Britse Lord ervan te overtuigen dat de christenen een onrecht tegen de Joden goed te maken zouden hebben en dat ze deze schuld zouden kunnen inlossen door hen aan een nationaal thuisland in Palestina te helpen. Uiteindelijk in het jaar 1917 eiste Weizmann als president van de Zionistische Wereldorganisatie van de Engelse regering een bindende verklaring. Weizmann wist weliswaar dat de Britse regering al op 24 oktober 1915 door een brief van Sir McMahons, Kitcheners opvolger in Cairo, aan de sharif van Mekka het hele Arabische schiereiland, met uitzondering van de kuststrook tussen Alexandrië en Beiroet, aan de Hasjemieten-dynastie had beloofd.

Lawrence, die de Arabische opstand tegen de Turken ontketende, zou zonder bindende beloftes aan de Arabieren nauwelijks succes hebben gehad. Bovendien zouden de Britten in een geheim akkoord tussen Sykes en Picot in het jaar 1916 het Nabije Oosten hebben opgedeeld in een Brits en een Frans invloedsgebied. De Fransen zouden de Syrische kust inclusief Akko en Tiberias krijgen, Engeland de rest van Palestina. In het Engelse kabinet ontstond daarna een heftige strijd om de concessies aan de zionisten. De Engelse oliebelangen spraken voor een mandaat over Palestina om de havens van Haifa en Jaffa te beveiligen. Het koloniale bureau anderzijds vreesde, dat in de nog helemaal niet besliste oorlog de Arabieren door een ondoordachte verklaring opnieuw naar het front van de vijanden geduwd zouden worden. Tijdens deze gelegenheid deden de zionisten de bittere ontdekking, dat hun vijanden niet zozeer in het kamp van de Engels-Puriteinse hoge aristocratie moesten worden gezocht, maar veelmeer onder de geëmancipeerde Joden in de Engelse regering, vooral in de persoon van de Minister van Koloniën Edwin Montagu.

Het schrijven dat Lord Balfour op 2 november 1917 aan Lord Rothschild overhandigde, was een compromis tussen deze beide stromingen. Er stond letterlijk in: “De regering staat gunstig tegenover de oprichting van een nationaal Joods thuisland in Palestina en wil naar vermogen de uitvoering van dit plan helpen vergemakkelijken, onder de uitdrukkelijke voorwaarde, dat er niets plaatsvindt dat de burgerlijke en religieuze rechten van de al in Palestina bestaande niet-Joodse gemeenschappen beïnvloedt of de rechten en de politieke status van de Joden in welk ander land dan ook.” De oorspronkelijk door de zionisten opgestelde tekst was veel duidelijker en bevatte geen voorbehouden voor de rechten van niet-Joodse gemeenschappen. Afgezien daarvan betekenden deze paar zinnen de start om het zionistische doel te realiseren.

De Eerste Wereldoorlog ging ten einde. Britse troepen betraden het “Heilige Land”. De derde alia begon. De eerste vond in de jaren-80 van de 19^e eeuw plaats, de tweede rondom 1905. Met de Joodse instroom werd het Arabische verzet sterker, want de zionisten maakten geen geheim van hun doel. Weizmann zei tegen de Amerikaanse staatssecretaris Lansing, toen hem gevraagd werd wat er zou moeten worden verstaan onder een nationaal Joods thuisland: “Door de Joodse immigratie dient Palestina uiteindelijk net zo Joods te worden zoals Engeland Engels en Amerika Amerikaans…!” Dat was duidelijk. De zware botsingen tussen Joden en Arabieren waren aanleiding voor de koloniale macht onder Minister van Koloniën Lord Passfield, de voormalige Sidney Webb, tot beperking van de immigratie. Tot het midden van de jaren-30 was de joodse bevolking gestegen tot ongeveer 400.000 mensen. De Arabieren waren met rond een miljoen nog altijd duidelijk in de meerderheid.

De moefti van Jeruzalem, Amin al-Hoesseini, werd in de herfst van het jaar 1937 afgezet, de immigratie werd opnieuw beperkt. De joden echter gingen door met de immigratie met behulp van de zogenaamde “doodkistschepen”. De terreur in het land nam zowel aan Arabische als aan Joodse kant steeds grotere vormen aan. In deze situatie stuurden de Engelsen een commissie onder leiding van de voormalige Minister van Koloniën Lord Robert Peel naar Palestina. De Britse deskundigen adviseerden een deling van het land in een zuivere Joodse en een zuivere Arabische staat, evenals een Engels restmandaat, bestaande uit de bergen van Judea ten westen van Jeruzalem, de Golf van Akaba en de haven van Haifa. Jaffa zou als zuiver Arabische stad een enclave midden in het Joodse gebied gevormd hebben. In verschillende steden van Galilea zouden Britse troepen gestationeerd blijven.

Weizmann zelf was voorstander van de deling, stelde echter enkele extra eisen. De Arabieren wezen de deling af. In het kader van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd het delingsplan in het jaar 1939 uitgesteld. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties nam op 29 november 1947 een nieuw delingsbesluit. Intussen had de chaos zijn hoogtepunt bereikt. In Egypte was Lord Moynes het slachtoffer geworden van de Joodse organisatie “Sternbende”. De Britse mandaattroepen trokken zich terug en lieten aan de bevolking het vuistrecht van gewapende knokploegen over. De Joden echter hadden zich uit voorzorg op de burgeroorlog voorbereid. Hun zelfbeschermingorganisatie, de Haganah, was goed bewapend en werd bevoorraad via de luchtbrug Praag-Haifa. Daarmee stelde het voormalige Oostblok wapens en munitie aan Israël ter beschikking en liet zelfs tientallen jonge Joden naar Palestina emigreren.

De Arabieren waren het onderling – net zoals nu nog – oneens en deels slecht bewapend. Alleen het door de Brit Glubb Pascha aangevoerde Arabische legioen van Transjordanië was modern uitgerust en daarom ook in staat om delen van het Arabisch bewoonde Palestina te behouden. Het door de Joden veroverde gebied omvatte niet alleen de kuststrook, maar heel Galilea, de Negev en een toegang tot Nieuw-Jeruzalem. Met behulp van de VN kwam het uiteindelijk tot een wapenstilstand. Op 17 september 1948 werd de chef van de wapenstilstandscommissie, graaf Folke Bernadotte, door aanhangers van de Joodse “Sternbende” vermoord. Honderdduizenden Arabische Palestijnen hadden uit angst voor de oorlog hun huizen verlaten; ze konden niet vermoeden, dat zij tientallen jaren lang een bestaan als vluchtelingen zouden hebben…!

Bron:

http://www.israel-nachrichten.com/archive/7454

Auteur: Rolf von Ameln

Rolf von Ameln is een bestsellerauteur en was meer dan 20 jaar lang buitenlandcorrespondent van de gedrukte editie van “Israel Nachrichten” met zetel in Tel Aviv