Afrika´s ondergang en verderf

Diffuse schuldgevoelens: veel mensen zijn ervan overtuigd dat de welvaart van het Westen ontstaan zou zijn op kosten van de Afrikanen – maar de redenen zijn andere.

(Door: Markus Somm – Vertaling: E.J. Bron)

We nemen mensen als vluchtelingen op, hoewel we vermoeden dat ze het niet zijn. Waarom? Uit een slecht geweten.

Deze week werd bekend dat het Zwitserse staatssecretariaat voor Migratie de verblijfsstatus van 3200 vluchtelingen uit Eritrea graag wil controleren om te bepalen of ze überhaupt nog bedreigd worden of dat ze in ieder geval weggestuurd kunnen worden. In totaal bevinden zich inmiddels ongeveer 30.000 Eritreeërs in Zwitserland, de meesten leven van een uitkering. Vanzelfsprekend verschenen er kort daarna talrijke artikelen in de media van serieus kijkende journalisten, die erop wijzen dat het waarschijnlijk onmogelijk zou zijn om deze mensen naar hun thuisland terug te brengen, om het even hoe het oordeel van de autoriteiten zou uitvallen.

Want Eritrea, een dictatuur, aldus werd bijna met een zekere genoegdoening opgemerkt, zou zijn burgers gewoon niet terugnemen. En zolang Zwitserland geen desbetreffend akkoord met deze dictatuur zou hebben gesloten, wat heel, heel moeilijk zou zijn, zouden deze vluchtelingen goedschiks of kwaadschiks waarschijnlijk hier blijven, of ons dat nu bevalt of niet.

Dat kan allemaal wel waar zijn – en desondanks is men steeds opnieuw verbaasd met welke lankmoedigheid vooral Zwitserse journalisten, maat ook de vele, vele ambtenaren in Bern accepteren dat er voortdurend wetten en regels worden overtreden om mensen een verblijf in een hen volkomen vreemd land mogelijk te maken, waar ze over geen enkel perspectief beschikken, waar ze tot werkloosheid en rondhangen veroordeeld zijn, waar ze de mensen op de zenuwen werken en waar ze voor hun gezinnen niets bereiken – behalve een regelmatig inkomen uit de Zwitserse sociale en noodhulp. Waarvoor moet dat goed zijn?

Waarom handelen onze autoriteiten niet? Waarom stelt Simonetta Sommaruga, de verantwoordelijke minister van Justitie (SP), niet alles in het werk om eindelijk de vele Eritreeërs, die zonder goede reden hier een treurig leven doorbrengen, naar hun thuisland terug te brengen?

Waarom ze zo arm zijn

Een belangrijk, alhoewel onuitgesproken motief, vermoed ik, dat menig Zwitser ertoe brengt zoveel onrecht en zoveel onzin in onze asielpolitiek te dulden, alsof het om niet te veranderen natuurverschijnselen zou gaan, ligt in een diffuus slecht geweten, zoals dit in het Westen wijdverbreid is. De mensen, die zo talrijk naar ons toekomen – vooral uit Afrika en het Midden-Oosten – mogen dan wel geen “echte” politieke vluchtelingen zijn, ze zitten echter in ieder geval on nood, omdat ze afkomstig zijn uit landen die arm zijn – en deze landen zijn arm: vanwege ons. Ten eerste omdat we ze ooit tot koloniën hebben gemaakt en economisch hebben uitgebuit, ten tweede omdat we tot op de dag van vandaag voordeel hebben van een unfaire handel die we met hen drijven.

Westelijke ondernemingen, zo zegt men, leven ervan in Afrika aan goedkope grondstoffen te komen of onbetrouwbare zaken af te wikkelen, en in Afrika zal het niemand goed gaan, omdat westelijke ondernemingen ervoor zorgen of het in ieder geval toestaan dat de Afrikanen onder de meest vreselijke omstandigheden en voor lage lonen moeten zwoegen. Kortom: al lange tijd buiten wij de mensen in de Derde Wereld uit – en doen dat tot op de dag van vandaag; met iedere banaan die we eten, met ieder stuk kobalt dat zich in onze Tesla bevindt, maken we de mensen in het zuiden armer.

Geen wonder dat ze op de vlucht slaan, en het lijdt geen twijfel dat wij hen juist uit morele gronden als “vluchtelingen” met open armen ontvangen. Als we hen niet uitgebuit hadden, dan zouden we ze met een goed geweten kunnen afwijzen, maar omdat wij voor hun nood verantwoordelijk zijn, is het niet aan ons hen naar huis te sturen. In principe leveren we met onze “asielpolitiek” vergiffenis voor onze zonden in het zuiden. Eritrea is overal. En plotseling zijn het 30.000 mensen die hier leven – zonder dat we dat gewild hebben en zonder dat dit door onze wetten echt zo voorzien zou zijn.

Sprookjesuur met Karl Marx

De vertelling is zo enorm effectief, omdat ze op oude, uiteindelijk marxistische legendes berust, die al meer dan honderdvijftig jaar steeds opnieuw ten beste worden gegeven. Dat maakt ze weliswaar niet meer waar, maar ze worden allemaal geloofd – tot diep in burgerlijke, ja, zelfs anti-marxistische kringen. Waarom zijn we rijk in het Westen? Waarom zijn de overigen zo arm? Karl Marx kon dat voor zichzelf alleen maar verklaren als een soort samenzwering van de ondernemers en de rijken tegen de “loon-afhankelijken” en de armen. Marx ging al uit van een unfaire ruil tussen werkgevers en werknemers, waarbij het de werkgever lukt om de meerwaarde, die de arbeider creëert, overmatig af te romen. Marx rekende er daarom op dat het de arbeider op de lange termijn steeds slechter zou gaan, terwijl de ondernemer, dus de bourgeois, steeds machtiger en vooral vetter werd.

Deze linkse, pseudowetenschappelijke samenzweringstheorie was gemakkelijk op de relatie van de rijke tegenover de arme landen over te dragen. Was de Derde Wereld niet het proletariaat, terwijl in het Westen de bourgeoisie triomfeerde – en was deze relatie niet net zo eenzijdig als die tussen werkgever en werknemer in het klein? Handel doodt, handel maakt arm. We moeten ons schamen.

Lust tot zelfkastijding

Wellicht ligt het aan dit ten diepste moralistische, ja bijna religieuze gehalte, dat deze vertelling over armoede en uitbuiting de mensen in het Westen zo boeide en ertoe verleidde het eigen succes te ontkennen en het wonder van het moderne als een smerige truc te beschouwen. Inderdaad leek het schaamteloos hoe rijk het Westen binnen korte tijd geworden was sinds in Engeland tegen het einde van de 18^e eeuw de zogenaamde industriële revolutie had plaatsgevonden. Tot in het jaar 1800 leefden alle mensen in de wereld van gemiddeld $ 3,- per dag per persoon, of dit nu in Europa, Azië of Afrika was. Dit bedrag, bevestigt het nieuwste economisch-historisch onderzoek, gold praktisch onveranderd al meer dan 10.000 jaar, sinds de mens honkvast was geworden.

Zeker, dit inkomen kon schommelen, maar niet in al te indrukwekkende omvang. Wanneer bepaalde hoge culturen zich nestelden, zoals in het Antieke Rome of in het oude Chinese rijk of in het Italië van de Renaissance, kon dit bedrag tot $ 6,- of $ 7 stijgen, om later, zodra deze hoge cultuur instortte, weer te dalen naar $ 3,- of nog minder.

Met andere woorden, de mens leefde – met heel weinig uitzonderingen – praktisch altijd aan de rand van het bestaansminimum, en dat overal. Dat veranderde pas in de 18^e eeuw – toen eerst in Nederland, daarna in Engeland, weldra in België, Zwitserland en in Sachsen, en uiteindelijk in het hele Westen, een nieuwe wijze van economie kwam opzetten.

Men noemde haar later (in navolging van Marx) het kapitalisme, wat aanleiding geeft tot misverstand. Erkend moet worden dat zich echter ook een nieuw begrip opdrong, want het was een ongehoorde ontwikkeling, die de Amerikaanse econome Deirdre Nansen McCloskey waarschijnlijk veel treffender “The Great Enrichement”, de Grote Verrijking, noemt. Beslissend was daarbij echter, aldus McCloskey, geenszins de opeenhoping van kapitaal – dat was vroeger elders ook al voorgekomen, maar volkomen nieuw was de buitengewone stijging van de productiviteit, wat betekent: een enkele arbeider produceerde in dezelfde tijd steeds meer goederen, steeds betere goederen, steeds goedkopere goederen – dankzij machines, dankzij een slimmere organisatie, dankzij heldere koppen, dankzij begaafde ondernemers, dankzij intensieve arbeidsuren. Dat had met Afrika´s nood helemaal niets te maken: de Europeanen werden niet ten koste van de Afrikanen of Aziaten productiever, maar omdat zich in het Westen een geheel unieke cultuur van constante verbetering, van permanente innovatie uitbreidde.

Een van de grootste vragen van de wereldgeschiedenis

Waarom dat het geval was, is nog steeds een van de grootste vragen van de wereldgeschiedenis. En zulke vragen worden zelfs in de “Basler Zeitung” niet in één enkele zaterdag opgelost – duidelijk daarentegen is, dat de samenzweringstheorie van Marx, volgens welke wij in het Westen ten koste van het zuiden rijk geworden waren en nog steeds zijn, als onzin te beschouwen is. Een gerucht, een sprookje, een fantasie. Net zomin dat de ondernemers ten koste van de arbeiders opgeklommen zijn, maar integendeel: ook de arbeiders werden daarbij steeds rijker.

Als er iets is dat Marx weerlegd heeft, dan is het wel het feit dat het proletariaat in de tussentijd niet in ellende verzonken is, zoals Marx had voorspeld. Hoe ver hij van de werkelijkheid was verwijderd, was al in het jaar 1890 vast te stellen – en wie onder socialisten alert genoeg was, erkende dat, wat overigens niet weinig linksen aanzienlijk onzeker maakte. De profeet van de revolutie had zich vergist: nu leeft een arbeider in het Westen beter dan een rijke in het jaar 1940. Hij bezit een auto, hij heeft een koelkast, hij heeft een kleurentelevisie en een eigen wasmachine. Dat was in 1940 alleen in de rijkste families het geval.

En we werden allemaal rijk: sinds 1800 is het gemiddelde inkomen in de landen van de OESO naar ongeveer $ 100,- per dag per persoon gestegen, dat is een toename van een fabelachtige 2900%. Zo´n stijging is er in de wereldgeschiedenis nog nooit voorgekomen, en sinds zich in de afgelopen twintig jaar zulke grote landen als China of India zich bij deze cultuur van verrijking door constante innovatie hebben aangesloten, gaat het met de wereld in totaal duidelijk beter. Zelfs met Afrika – wat er o.a. een reden voor is waarom zoveel mensen het zich kunnen veroorloven om de dure “vlucht” naar Europa op zich te nemen.

Er worden 3200 Eritreeërs gecontroleerd. Het zou beter zijn dat ze zelf zouden inzien dat men hen in hun land nodig heeft – niet in het onze. Landen worden arm wanneer hun creatieve, jonge en slimme koppen emigreren. Menig Eritreeër, die hier op onze stations rondhangen, behoren zonder twijfel tot hen. We doen de Afrikanen geen plezier wanneer op kosten van hen ons slechte geweten geruststellen, dat erin bestaat dat we niet meer weten waarom het ons zo goed gaat…

Bron:
https://bazonline.ch
Auteur: Markus Somm

Vertaald uit het Duits door:
E.J. Bron
(www.ejbron.wordpress.com)