Wel de lusten, niet de lasten

(Door: H. Numan)

Er is nogal wat te doen over het klimaat. We moeten windmolens bouwen, zonne-energiepanelen installeren, warmtepompen gebruiken en nog veel meer onzin. Onzin, want wat milieubewust links negeert, al dan niet opzettelijk, is dat onze samenleving vanaf 1965 essentieel veranderde en dat nog steeds doet. Ze wil wel de lusten, maar niet de lasten. Maar laat ik vriendelijk blijven: ik denk niet dat het opzettelijk is. Ze weten gewoon niet beter. Iedereen heeft toch een verwarmd zwembad?

Laten we met iets beginnen dat vrijwel niemand meer weet. Namelijk dat de huiskamertemperatuur met ruim 10 graden omhoog is gegaan de laatste eeuw. Stomtoevallig kwam ik daar achter op een historisch forum. Ik wist het ook niet, maar toen ik dat las, herinnerde ik het me weer. Want u en ik hebben het zelf meegemaakt.

Toen ik klein was. hadden we één kolenkachel. In de woonkamer. Die kachel ging pas eind november aan. Zeg maar iets voor Sinterklaas. En weer uit in maart. Meer kachels hadden we niet. Okay, we hadden ook een elektrisch kacheltje, maar dat gebruikten mijn ouders heel erg weinig. Want dat was duur. En gevaarlijk, vooral met kleine kinderen. Ik was toen iets van vijf jaar. Klimaatopwarming was nog niet verzonnen, en het kon best koud zijn voor november en na maart. Dus wat deed je dan? Dan trok je een trui aan.

Dat veranderde toen Nederland haar pot met goud ontdekte in Slochteren. Die kolenkachel was verdomd veel werk. Ik heb het nooit gedaan, was daar gelukkig te klein voor. Mijn vader moest die kachel regelmatig schoonmaken. Dat is turkenwerk absoluut geen leuke klus. De as moest er uit, en daarna moesten de aangekoekte resten los gebikt worden. Iedere paar dagen moesten we kolen scheppen in de kelder. Dat heb ik wel gedaan, en was vies werk. Dus toen Nederland aardgas kreeg, kocht mijn vader vrij snel een gaskachel. Dat was duur, want de flat waarin we woonden was gebouwd voor er aardgas was, dus de leidingen moesten ook gelegd worden.

In eerste instantie gingen mijn ouders op de oude voet door. De gaskachel ging niet aan voor november, en uit in maart. Maar gasverwarming was best prettig, dus het duurde niet lang voor de kachel aanging begin november, en na maart uit. Wij kinderen vonden het geweldig, we hoefden niet meer de hele dag met dikke truien aan te lopen. Een paar jaar later liet mijn vader een tweede gaskachel installeren in de kinderkamer. En op dit moment zou u vreemd opkijken als er geen verwarming is in welke kamer dan ook, tot en met de wc en de badkamer. De gemiddelde huiskamer temperatuur ging omhoog van 16-18 graden naar nu +21 graden. Handdoek-verwarming in de badkamer: is dat een luxe? Ik vind van wel, de meeste mensen denk ik niet.

Maar… daar betaalt u voor. Het is namelijk helemaal niet gewoon dat je in de winter binnenshuis in een T-shirtje rondloopt en slaapt in je onderbroek. Dat is luxe waar u voor betaalt. Begrijp me niet verkeerd, ik misgun het u echt niet. Ik constateer alleen. Tot de jaren-70 was het heel gewoon om een dikke trui te dragen, extra dekens op bed te leggen en een warme kruik mee te nemen. Als je een warme handdoek wilde, dan moest je die maar een half uur boven de kachel hangen.

Als je op bezoek ging trok je je overjas uit, maar je colbert hield je aan. Ik kan me nog herinneren dat mijn ooms op visite kwamen, gekleed in een driedelig pak. Omdat de huiskamertemperatuur gemiddeld steeds hoger is geworden verdween eerst het vest, daarna de stropdas en tenslotte het colbert. Dat is veel comfortabeler. Klopt, maar het kost wel veel energie. Dat was leuk toen we Slochteren ontdekten, maar voor die luxe moeten we nu de rekening betalen. Milieuvriendelijke stroom is hele dure stroom, weet u.

Toen ik op mezelf ging wonen, heb ik me aangewend de thermostaat niet hoger dan 18 graden te zetten. Mijn vrienden klaagden altijd dat het bij mij altijd een ijskast was. En ze verbaasden zich dat ik comfortabel in een T-shirtje zat terwijl zij zaten te bibberen. Kwestie van gewenning. Later verhuisde ik naar Thailand, en de kamertemperatuur is daar heel wat hoger. In Thailand is een kachel een pure luxe voor de rijken. Logisch, want wij moeten koelen. Ik zet de airco pas aan als het boven de 30 graden is. Op dit moment, terwijl ik schrijf, is het 27 graden. En dat is best fris. Ook dat is een kwestie van wennen. Tot 30 graden zet ik een ventilator aan.

Koelen is fors duurder dan verwarmen. Dat merken we best aan de rekening. Die is nu 1/3 van wat we eerst moesten betalen, toen ik de airco op turbo zette op 24 graden om niet dood te zweten.

Gaan we verder terug in de tijd, dan herinner ik me verhalen van mijn moeder dat haar ouders altijd klaagden dat ‘jullie jongeren niet weten wat armoe is’. De 18 graden in de huiskamer van mijn moeder was, volgens mijn grootouders, pure luxe.

Op dat forum las ik dat tot zeer recent onze mode volledig was gebaseerd op een temperatuur van ongeveer 12 graden. Kijk maar op oude prenten en schilderijen. Die hoge kragen en strakke manchetten waren praktisch, in zekere zin. Dat was om de kou buiten te houden. Je droeg binnenshuis veel meer kleding dan wij nu gewend zijn. Wat u op schilderijen ziet, zijn mensen die binnenshuis dragen wat wij zien als overdreven warme kleding. Dat komt omdat verwarmen toen een echte luxe was. Duur, en heel veel werk.

Dat is waar u milieufanaten nooit of te nimmer over hoort. Ed Nijpels wil wel dat u een warmt€pomp laat install€r€n in uw woning, die daarvoor w€l €xtra g€ïsol€€rd moet worden. Zelf woont hij in een dure villa met een verwarmd zwembad. Hij begrijpt niet waarom u die warmtepomp niet wilt. Ik vraag me zelfs af of hij begrijpt waarom u geen verwarmd zwembad heeft. Dat gaat zijn begripsvermogen te boven. Iedereen (die +5 miljoen verdient) heeft toch een verwarmd zwembad? Wat zeuren jullie nou? Gewoon hard werken, net als Edje. Dan heeft u ook een verwarmd zwembad!

Neemt u maar van me aan dat u héél erg snel gaat ontdekken dat een dikke trui aantrekken meer bespaard dan uw spaarpot leegtrekken voor een warmtepomp. Het is erg prettig als je midden in de winter op bezoek kan gaan in je zomerjurk of T-shirt, maar dat is binnenkort wel afgelopen. Dat kan uw gastheer of vrouw zich niet meer veroorloven. En u ook niet.

Kijk eens rond en schrik hoeveel apparaten u heeft met batterijen er in. Uw horloge. De computer, de laptop, uw telefoon, de tablet. En god weet wat nog meer. Kijk eens hoeveel elektrische apparaten u altijd aan heeft staan. De koelkast bijvoorbeeld. En vergeet de vriezer niet. Nu we waanzinnige prijzen voor milieuvriendelijke stroom moeten gaan betalen, zijn dat luxes die u op korte of middellange termijn moet herzien. Waarom bewaar je brood in de vriezer? Omdat het gemakkelijk is. Paar bammetjes eruit halen, even oppiepen in de magnetron en je hebt heerlijk vers brood! Smaakt geweldig.

Klopt, maar er hangt altijd een prijskaartje aan. Als die boterhammen u straks een paar euro per stuk gaan kosten, wat dan? Dan eet u net als ik brood dat een dag of wat oud is. Vers brood is lekkerder, maar het moet wel betaalbaar blijven, toch?

Wie heeft er geen wasmachine, of vaatwasmachine? Bijna niemand. Maar dat zijn allemaal apparaten die veel stroom verbruiken. Ik denk dat de wasmachine het laatste verdwijnt. Of eigenlijk de centrifuge.

Als ik moet gokken, dan denk ik dat u de afwasmachine het eerste de deur uit doet. Daarna waarschijnlijk de vriezer. De koelkast, de centrifuge en de wasmachine als laatste. Dat waren de eerste elektrische apparaten die men zich kon veroorloven, na elektrisch licht. Toen mijn moeder jong was (dat was voor WO II) deed ze de was met de hand. Dat was niet even een paar sokken wassen, maar de hele was van een gezin met 12 personen. Ze had gelukkig wel een centrifuge. Het centrifugeren van wasgoed is heel zwaar werk. Als u me niet gelooft, probeer eens een grote handdoek droog te wringen met de hand, of met een mechanische wringer. Het eerste dure apparaat dat families zich wilden veroorloven, was daarom een centrifuge. De wasmachine kwam daarna. En pas daarna, veel later, begon men met koelkasten.

Deze duik in het niet zo verre verleden (u en ik hebben het zelf minstens gedeeltelijk meegemaakt) doe ik om u te laten zien dat onze huidige milieufanaten een beetje doorgeslagen zijn. Ze willen wel met molentjes lopen, maar de werkelijke kosten, daar schrikken ze voor terug. Ik bedoel niet in geld. Dat interesseert ze totaal niet, want geld speelt geen rol. Uw geld, wel te verstaan. Ik bedoel in moeite, en gebrek aan comfort. En veel meer werk.

Sommige zaken lijken logisch en eenvoudig, maar zijn dat niet. Vanaf eind september iedere dag binnenshuis een trui dragen, bijvoorbeeld. Tot medio mei. Makkelijk om dat advies aan anderen te geven, hè? Ik zie het u nog niet doen, want op dit moment doet niemand het.

Dat gaat heel snel veranderen. Heeft u € 30.000 voor een warmtepomp? Oh, sorry. Dat is niet genoeg. Warmtepompen werken alleen als uw huis perfect geïsoleerd is. Dat kost minstens 1 of 2 warmtepompen extra. Dus heeft u een bedrag van € 60.000? Nee? Dan moet u de tering naar de nering zetten. Dus toch een trui aan, en dan maar geen vriezer.

Want de maatschappelijke rekening moet betaald worden. Of u het leuk vindt of niet. Wind en zonne-energiepanelen werken niet. Niet goed genoeg. Betaalbare en economische alternatieven worden als te milieuonvriendelijk van de hand gewezen. Tja, dan blijft er voor u maar één ding over … een hele dikke trui aan trekken, en roeien met de riemen die u hebt. Ik vraag me af of dat genoeg is voor onze milieuridders om de schellen van hun ogen te laten vallen. Ik vrees van niet.

Als afsluitertje: toen ik op mezelf ging wonen en mijn kamertemperatuur consequent op 16-18 graden hield, kreeg ik midden in de winter controle van de meteropnemer. Het energiebedrijf had mijn rekening bekeken, en die was veel te laag. Ze dachten dat ik de meter had gekanteld. Er werd een controle uitgevoerd, en ik stond er in m’n T-shirtje naar te kijken. De opnemer vond niks. Vraagt hij aan mij: is het altijd zo koud hier? Of is de CV toevallig stuk? Zeg ik: nee hoor. In de zomer is het hier warmer, en dan heb ik de CV niet aan staan. Nu wel maar niet hoog. Hij keek me meewarig aan en zei: Ja. Nou begrijp ik waarom je rekening zo laag is.

Door:
H. Numan
(voor www.ejbron.wordpress.com)