Hoe het VN-migratiepact van de waarheid een leugen maakte

(Door: Bert Dijkstra)

Tijdens het debat over het VN-migratiepact herhaalde minister Harbers… dat het pact niet juridisch bindend is en dat Nederland zelf zijn migratiebeleid blijft bepalen. “Maar het lijkt mij dat migratie erbij gebaat is dat je er duidelijke regels voor hebt.” (AD)

Niet juridisch bindend?

Het VN-migratiepact is opgesteld door de leden van de Algemene Vergadering van de VN. Het karakter van het onderwerp bepaalt of de resolutie bindend is of niet (toelichting). De onderwerpen van de resoluties worden verdeeld in groepen, die in de taal van de VN worden aangeduid met ‘chapters’. Alleen de resoluties of besluiten van chapter VII worden algemeen als bindend beschouwd, deze gaan over internationale conflicten. Alle andere chapters worden niet als bindend beschouwd.

Het VN-migratiepact valt onder chapter IX. Het voornaamste hiervan is artikel 55. Dit artikel drukt uit dat de lidstaten zullen streven naar stabiele betrekkingen met als doel het verbeteren van de economische en sociale situatie van de volken (volledige tekst).

Het onderscheid tussen bindend en niet-bindend komt voort uit hetgeen bepaald is in de resolutie. Als de taakstelling in de tekst min of meer concreet uitvoerbaar is, dan is ze bindend. De tekst van artikel 55 is dermate ruim, veelomvattend en heeft zoveel gevolgen, dat niet omschreven kan worden waar ze begint en waar ze ophoudt. Het is geen resultaatsverbintenis, maar alleen een inspanningsverbintenis.

Het bindende element zit niet in het resultaat, maar in de toezegging een inspanning te zullen leveren zonder aan te duiden hoe ver dat gaat. Het venijn zit dus niet in de tekst, maar in de gevolgen van de tekst. Wat staat er dan in het VN Migratie Pact dat gevolgen kan hebben?

In de aanhef van het VN-migratiepact, dat officieel Global Compact for Migration heet, verklaren de deelnemende landen plechtig:

We, the Heads of State and Government and High Representatives, meeting in Morocco on 10 and 11 December 2018, reaffirming the New York Declaration for Refugees and Migrants and determined tomake an important contribution to enhanced cooperation on international migration in all its dimensions, have adopted this Global Compact for Safe, Orderly and Regular Migration: (origineel document)

De uitdrukking ‘to adopt’ betekent ‘aannemen, overnemen, toepassen, aanvaarden, goedkeuren’ volgens Van Dale. Daarnaast heeft de term ‘adoption’ of ‘to adopt’ een juridische status in het VN jargon:

“Adoption” is the formal act by which the form and content of a proposed treaty text are established. (VN glossary, treaty collection)

Dit betekent dat lidstaten formeel, dus officieel, de vorm en inhoud van het Global Compact zullen overnemen. Het gaat alleen om ‘het uitspreken van steun’. (Tweede Kamer, 4 december). Het klinkt vrijblijvend, maar is dat ook zo?

Nee dus: want steun heet in het VN jargon ‘acceptance, approval’ en dat heeft wel degelijk juridische waarde. Sterker nog: volgens de VN-documenten heeft het dezelfde werking als een verdrag dat ondertekend wordt.

De lidstaten van de VN hebben namelijk in 1969 het Verdrag van Wenen getekend. In dit Verdrag wordt bepaald dat de termen ‘ratificatie, acceptance and approval’ dezelfde betekenis hebben, namelijk dat de staat zich verbindt aan het verdrag in kwestie. (Verdragstekst, Introductie, artikel 2.1.b.). Dit wordt herhaald in artikel 11, 14, 16, 18, 23 en 77 van hetzelfde verdrag. Onze overheid heeft de tekst opgenomen in de Wettenbank, zodat duidelijk is dat ook Nederland gebonden is aan het Verdrag van Wenen.

Maar wacht eens, zei Harbers niet dat de meeste dingen die in het Global Compact staan, toch al uitgevoerd worden door Nederland? Kan zo zijn, maar als Nederland die dingen uit eigen beweging doet, kan ze er ook uit eigen beweging mee op houden. Dat heet soevereiniteit.

Met het Global Compact is dat dus afgelopen. In het Global Compact staat maar liefst 50 keer het woord ‘implement’ of ‘implementation’. Onder ‘vision’ zegt de tekst van het Global Compact:

Within their sovereign jurisdiction, States may distinguish between regular and irregular migration status, including as they determine their legislative and policy measures for the implementation of the Global Compact (punt 15, p. 4 van de tekst) [vetdruk door mij toegevoegd]

Ook dit klinkt geruststellend, maar is het juist niet. Want hierboven staat gewoon dat ‘staten hun soevereiniteit mogen gebruiken om wetgeving te bepalen en beleidsmaatregelen om het Global Compact uit te voeren’. Net alsof we daarvoor toestemming van de VN nodig zouden hebben.

Het echte probleem van dit tekstfragment is dat elke ‘wettelijke en beleidsmatige maatregel ten behoeve van de uitvoering van het Global Compact’ alleen maar ten gunste van migratie zal zijn en nooit in het nadeel ervan. De soevereiniteit wordt hier geïnstrumentaliseerd voor het afbreken ervan. De bewering ‘dat staten onderscheid mogen maken tussen reguliere en niet-reguliere migratie’ blijft zonder gevolgen, omdat uit de rest van het Global Compact blijkt dat de niet-reguliere migranten over dezelfde faciliteiten zullen kunnen beschikken als de reguliere migranten. Het onderscheid maken hier heeft alleen een administratieve of statistische toepassing, maar verder niet.

Minister Harbers heeft de juristen van het ministerie van Justitie opgedragen te kijken ‘of het Global Compact geen negatieve gevolgen zou hebben voor Nederland’ (15 november). Het is natuurlijk maar net wat je beschouwt als ‘negatieve gevolgen’. Twee weken later kwam de regering met een stemverklaring, waarin uitdrukkelijk zou staan dat het VN-migratiepact niet bindend is.

Maar het Global Compact is wel degelijk bindend. De enige vrijheid die het toelaat, is in welke mate we ons inzetten om het te ‘implementeren’.

Resten twee vragen: Kennen ze op het ministerie van Justitie het Verdrag van Wenen niet? En wie heeft ons op welk moment voorgelogen?

Door:
Bert Dijkstra
(voor www.ejbron.wordpress.com)